- Λάκκοι στον βυθό της θάλασσας στη Γερμανία θεωρούνταν το αποτέλεσμα ύπαρξης μεθανίου. Στην πραγματικότητα, μπορεί να προέρχονται από κητώδη κατά την αναζήτηση τροφής.
Ο θολός βυθός Βόρειας Θάλασσας είναι διάτρητος με ρηχούς λάκκους. Πρόκειται για στρόγγυλες ή οβάλ τρύπες, με εύρος λίγο μεγαλύτερο των 60 μέτρων, αλλά μόλις 11 εκατ. βάθος. Ορισμένες μοιάζουν να έχουν ενωθεί μεταξύ τους, σχηματίζοντας μακρόστενους λάκκους σε μορφή διαγράμματος Venn.
Πώς σχηματίζονται οι τρύπες στη θάλασσα
Συνήθως, οι λάκκοι σχηματίζονται λόγω ροής υγρών που περιέχουν μεθάνιο, ή άλλων υπόγειων υδάτων που εκρέουν από το ίζημα. Ωστόσο, σύμφωνα με νέα έρευνα, Millions of seafloor pits, not pockmarks, induced by vertebrates in the North Sea | Communications Earth & Environment (nature.com), δημοσιευμένη στο περιοδικό “Communications Earth & Environment”, οι χιλιάδες, ίσως εκατομμύρια λάκκοι της Βόρειας Θάλασσας, μπορεί να προκλήθηκαν από κητώδη σε αναζήτηση τροφής. Η μελέτη υποδεικνύει ότι κητώδη, και άλλα ζώα της μεγαπανίδας, μπορεί να έπαιξαν ρόλο στη διαμόρφωση του βυθού.
Επί χρόνια, ο γεωεπιστήμονας Jens Schneider von Deimling, από το πανεπιστήμιο του Κίελο στη Γερμανία, διατηρούσε επιφυλάξεις προς την υπόθεση της προέλευσης των λάκκων στη Βόρεια Θάλασσα. Ο πυθμένας της θάλασσας αποτελείται από πορώδη άμμο και έχει ισχυρά ρεύματα, γεγονός που μειώνει την πιθανότητα συγκέντρωσης μεθανίου στο ίζημα.
Χαρακτηριστικά, ο Schneider von Deimling έχει εξηγήσει ότι «δεν έχω παρατηρήσει μηχανισμούς που να ευνοούν τη συγκέντρωση μεθανίου». Κατά τη διάρκεια ενός ερευνητικού ταξιδιού, ο επιστήμονας και οι συνεργάτες του, επαλήθευσαν την υποψία τους. Χαρτογραφικές έρευνες με τη χρήση ηχητικού εντοπισμού που φτάνει κάτω απ’ τον πυθμένα, για την ανεύρεση μεθανίου στο ίζημα , μίας μορφής sonar που επιστέφει τον ήχο απεικονίζοντας τη ρηχή υπό-επιφάνεια, δεν απέφεραν αποτελέσματα. «Εξορύξαμε χιλιάδες μίλια δεδομένων σε αναζήτηση του αερίου, χωρίς να εντοπίσουμε κάτι», εξήγησε.
Η νέα εξέταση στους λάκκους
Για την προσεκτικότερη εξέταση των λάκκων, η επιστημονική ομάδα χρησιμοποίησε πολυδεσμικούς ηχοβολιστές, κατάλληλους για υψηλής ανάλυσης μελέτη του βυθού. Ενώ οι παλαιότερης τεχνολογίας ηχοβολιστές μπορεί να μην εντόπιζαν τους λάκκους, το σύγχρονο πολυδεσμικό μέσο μπορεί αναλύσει ενδελεχώς το σχήμα τους, σε κλίμακα εκατοστού. «Συνέλεξαν πολύ υψηλής ανάλυσης δεδομένα, πράγμα σπουδαίο, καθώς τούς δίνει τη δυνατότητα να εξετάσουν προσεκτικά τις δομές», σημείωσε ο Jess Hillman, θαλάσσιος γεωεπιστήμονας από το Ινστιτούτο GNS στη Νέα Ζηλανδία, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα. Οι πολυδεσμικοί ηχοβολιστές αποκάλυψαν ότι οι λάκκοι δεν ήταν κωνικού σχήματος, όπως συμβαίνει στην περίπτωση σχηματισμού από ροή μεθανίου στο ίζημα. «Το εξαιρετικό είναι ότι, το βάθος δεν αλλάζει κατ’ αναλογία του πλάτους» , σημείωσε ο Schneider von Deimling. Ανεξάρτητα απ’ το εύρος, το βάθος των λάκκων είναι περίπου 109,22 εκ.
Σε αναζήτηση της αιτίας σχηματισμού των λάκκων, ο Scheider von Deimling, στράφηκε στον φίλο του, βιολόγο και καταδύτη, ο οποίος του εξήγησε ότι ο μαρσουάνος (Phocoena Phocoena), αναζητώντας χέλια μέσω της όσφρησης, σκαλίζει τον πυθμένα και θάβοντας το σώμα του στην άμμο. Ο Schneider von Deimling συνεργάστηκε με βιολόγους που μελετούν τους μαρσουάνους.
Ο ρόλος που παίζουν τα κητώδη
Η ομάδα βασίστηκε σε υπάρχοντα μοντέλα για την ιχνηλάτηση του περιβάλλοντος των χελιών και των κητωδών, παραβάλλοντάς τα με ωκεανογραφικά δεδομένα των ρευμάτων (τα κητώδη και τα χέλια ζουν σε ισχυρά ρεύματα). Ανακάλυψαν ότι, τα περιβάλλοντα ταιριάζουν με το ερευνητικό τους πεδίο. Στην εξέταση του νερού με την ακουστική βυθομέτρηση, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, στα σημεία όπου ανέμεναν να βρουν κητώδη και χέλια, υπήρχαν και περισσότεροι λάκκοι. Οι μεγαλύτεροι λάκκοι, σύμφωνα με τους επιστήμονες, καταδείκνυαν ότι είχαν βαθύνει από τα ρεύματα του ωκεανού.
Ο Schneider von Deimling ελπίζει, στο μέλλον ν’ αποκτήσει και φωτογραφικές αποδείξεις των μαρσουάνων καθώς ανοίγουν τους λάκκους, ωστόσο παραμένει συγκρατημένος. Τα νερά της Βόρειας Θάλασσας είναι πολύ θολά. «Επίσης, τα κητώδη είναι αρκετά ντροπαλά», πληροφορεί. Προς το παρόν, οι ερευνητές επεκτείνουν την μελέτη στην Ιρλανδία, προκειμένου να επαληθεύσουν τις προβλέψεις που θεωρούν ότι, τα σημεία των λάκκων συμπίπτουν με το περιβάλλον των μαρσουάνων και εκτός της Βόρειας Θάλασσας.
Πώς η συμπεριφορά των ζώων βοηθά στην κατανόηση των λάκκων του πυθμένα της θάλασσας
Ο Hillman δηλώνει ότι, διεπιστημονικές μελέτες όπως η συγκεκριμένη, είναι ένας τρόπος ώστε οι γεωεπιστήμονες να βοηθούν τους βιολόγους ν’ ανακαλύπτουν περισσότερα για τη συμπεριφορά των ζώων. Η κατανόηση των λάκκων του πυθμένα μπορεί να οδηγήσει και στην κατανόηση των υποβρύχιων κινδύνων. Οι λάκκοι που σχηματίζονται από τη διάχυση μεθανίου, μπορεί να είναι σημάδι τεκτονικών κινδύνων. Λάθη αναδύουν υγρά και αέρα από τον βυθό, και συχνά σχετίζονται με εκροές μεθανίου, παρατηρεί ο Hillman. Αν οι επιστήμονες μπορούν ν’ αναγνωρίσουν τους λάκκους που δημιουργούνται από έμβια όντα, τότε μπορούν να κατευνάζουν τις ανησυχίες για τευτονική δραστηριότητα.
Τα πορίσματα της μελέτης υποδεικνύουν ότι τα μεγάλα ζώα μπορεί να έχουν μεγαλύτερη επίπτωση στη διαμόρφωση του πυθμένα και την κινητικότητα του ιζήματος απ’ ό,τι αρχικά εικαζόταν, παρατηρεί ο Schneider von Deimling. Επειδή βαθυμετρικές έρευνες δεν διεξάγονται συχνά, και κατά κανόνα, είναι χαμηλής ανάλυσης, οι λεπτές αλλαγές στον πυθμένα ήταν έως τώρα, άγνωστες. «Αν σκεφτούμε πέρα από τις γεωλογικές χρονολογικές κλίμακες, η απορρυθμιστική ενέργεια των ζώων στα ιζήματα μπορεί ν’ αποδειχθεί πολύ σημαντική, σημείωσε.