Μέσα στο χιόνι και τον παγετό του στρώματος πάγου της Γροιλανδίας, ανακαλύφθηκαν μυστηριώδεις γιγαντιαίοι ιοί. Μοιράζονται τον πάγο με μια αφθονία φυκών, πράγμα που σημαίνει ότι είναι η πρώτη φορά που αυτοί οι ιοί – για τους οποίους γνωρίζουμε σχετικά λίγα – έχουν βρεθεί σε ένα τέτοιο περιβάλλον.
Αλλά δεν είναι κακά νέα (εκτός αν είστε φύκια). Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι, μολύνοντας τα μικροφύκη, οι γιγάντιοι ιοί μπορεί να λειτουργούν ως ένα είδος μυστικού όπλου για την ελαχιστοποίηση του λιωσίματος του πάγου
Πόσο γιγαντιαίοι είναι αυτοί οι ιοί
Οι ιοί δεν είναι ορατοί με γυμνό μάτι, αλλά σε σχέση με τους κανονικούς ιούς (που έχουν μέγεθος 20-200 νανόμετρα) είναι συγκριτικά τεράστιοι. Οι γιγάντιοι ιοί μπορούν να μεγαλώσουν μέχρι και 2,5 μικρόμετρα – δηλαδή 2.500 νανόμετρα – γεγονός που τους καθιστά έως και 125 φορές μεγαλύτερους από τους κανονικούς ιούς και μεγαλύτερους από τα περισσότερα βακτήρια. Έχουν επίσης τεράστια γονιδιώματα, που περιέχουν περίπου 2,5 εκατομμύρια ζεύγη βάσεων.
Προηγουμένως, γιγάντιοι ιοί έχουν βρεθεί να παραμένουν σε όλα τα είδη των περιβαλλόντων, συμπεριλαμβανομένης της θάλασσας, του εδάφους, ακόμη και στον άνθρωπο. Ωστόσο, αυτή η τελευταία ανακάλυψη σηματοδοτεί την πρώτη φορά που βρέθηκαν σε επιφανειακό πάγο και χιόνι που βρίθει μικροφυκών.
Η ομάδα των επιστημόνων που βρίσκεται πίσω από την ανακάλυψη, πιστεύει ότι θα μπορούσαν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση των ανθίσεων των φυκιών και, κατά συνέπεια, στη διαφύλαξη του πάγου από το επιταχυνόμενο λιώσιμό τους.
Πώς θα σωθούν οι πάγοι
Όταν τα άλγη της Αρκτικής ανθίζουν την άνοιξη, σκουραίνουν μεγάλες εκτάσεις του στρώματος πάγου, περιορίζοντας την ικανότητά του να αντανακλά το ηλιακό φως, αυξάνοντας με τη σειρά του το λιώσιμο. Αυτά είναι άσχημα νέα για το περιβάλλον, γι’ αυτό και οι πρόσφατα ανακαλυφθέντες γιγάντιοι ιοί θα ήταν μια τέτοια ευλογία για την προστασία των πάγων, αν μπορούν να λειτουργήσουν ως φυσικός έλεγχος της άλγης, όπως υποψιάζονται οι ερευνητές.
«Δεν γνωρίζουμε πολλά για τους ιούς, αλλά νομίζω ότι θα μπορούσαν να είναι χρήσιμοι ως ένας τρόπος ανακούφισης από το λιώσιμο των πάγων που προκαλείται από την άνθιση των φυκών», δήλωσε η κύρια συγγραφέας Laura Perini από το Τμήμα Περιβαλλοντικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Aarhus. «Πόσο συγκεκριμένοι είναι και πόσο αποτελεσματικοί θα ήταν, δεν γνωρίζουμε ακόμη. Αλλά με την περαιτέρω διερεύνησή τους, ελπίζουμε να απαντήσουμε σε ορισμένα από αυτά τα ερωτήματα».
Η ομάδα συνέλεξε δείγματα από μια ποικιλία ενδιαιτημάτων χιονιού και πάγου από το στρώμα πάγου της Γροιλανδίας, όπως σκούρο πάγο, πυρήνες πάγου, κόκκινο και πράσινο χιόνι και τρύπες που λιώνουν (κρυοκωνίτη), πριν τα αναλύσει για DNA και αναζητήσει συγκεκριμένα γονίδια-δείκτες γιγαντιαίων ιών. Σχεδόν σε όλα τα δείγματα, βρήκαν αλληλουχίες που ταιριάζουν με γνωστούς γιγαντιαίους ιούς.
Για να βεβαιωθούν ότι αυτά προέρχονταν από ενεργούς ιούς και όχι από προ πολλού πεθαμένα μικρόβια, οι ερευνητές εξήγαγαν επίσης αγγελιοφόρο RNA ή mRNA – ένα μονόκλωνο μόριο που περιέχει τις οδηγίες από το DNA που κατευθύνουν τα κύτταρα να φτιάξουν μια πρωτεΐνη – από τα δείγματα.
«Στο ολικό mRNA που αλληλουχήθηκε από τα δείγματα, βρήκαμε τους ίδιους δείκτες όπως και στο ολικό DNA, οπότε ξέρουμε ότι έχουν μεταγραφεί», εξήγησε η Perini. «Αυτό σημαίνει ότι οι ιοί είναι ζωντανοί και ενεργοί στον πάγο».
Οι συνηθισμένοι ιοί σας δεν είναι ικανοί να μεταγράφουν δίκλωνο DNA σε μονόκλωνο mRNA. Αντ’ αυτού, έχουν ελεύθερα αιωρούμενα σκέλη RNA στα κύτταρά τους, τα οποία ενεργοποιούνται όταν ο ιός μολύνει τον ξενιστή του και κάνει χρήση του μηχανισμού του.
Όμως οι γιγαντιαίοι ιοί είναι διαφορετικοί. Είναι σε θέση να επιδιορθώνουν, να αντιγράφουν, να μεταγράφουν και να μεταφράζουν το DNA χωρίς τη βοήθεια ενός ξενιστή – αν και δεν είμαστε σίγουροι γιατί συμβαίνει αυτό.
Όσον αφορά τους γιγαντιαίους ιούς, υπάρχουν πολλά άλλα άγνωστα στοιχεία. Τι μολύνουν αυτά τα μυστηριώδη μικρόβια; «Ορισμένοι από αυτούς μπορεί να μολύνουν πρωτόζωα, ενώ άλλοι επιτίθενται στα άλγη του χιονιού. Απλώς δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι ακόμα», πρόσθεσε ο Perini.
Αλλά με περαιτέρω έρευνα, ελπίζει, μπορούμε να κατανοήσουμε καλύτερα αυτά τα παθογόνα και τον πιθανό ρόλο τους στην προστασία του πάγου από το επιταχυνόμενο από τα φύκια λιώσιμο.