Αστρονόμοι εντόπισαν 53 νέα υπερμεγέθη κβάζαρ που εκτοξεύουν πίδακες ύλης σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός, φτάνοντας σε μήκος έως και 7,2 εκατομμύρια έτη φωτός – περίπου 50 φορές το πλάτος του Γαλαξία μας.
Γιγάντια Ραδιοκβάζαρ
Πρόκειται για Γιγάντια Ραδιοκβάζαρ (Giant Radio Quasars), μέρος μιας μεγαλύτερης ομάδας 369 ραδιοκβάζαρ που ανακαλύφθηκαν από Ινδούς ερευνητές χάρη στα δεδομένα του Giant Meterwave Radio Telescope (GMRT), μια συστοιχία 30 παραβολικών κεραιών κοντά στην πόλη Πούνε της Ινδίας.
«Το μέγεθος αυτών των ραδιοπιδάκων δεν συγκρίνεται με το ηλιακό μας σύστημα ούτε με τον γαλαξία μας», ανέφερε ο Souvik Manik. «Μιλάμε για 20 έως 50 διαμέτρους του Γαλαξία τοποθετημένες δίπλα-δίπλα».
Πώς δημιουργούνται τέτοιοι γιγαντιαίοι πίδακες;
Στους περισσότερους μεγάλους γαλαξίες υπάρχει μια υπερμεγέθης μαύρη τρύπα στο κέντρο τους. Όμως μόνο όταν αυτή περιβάλλεται από άφθονο αέριο και σκόνη, το υλικό σχηματίζει έναν δίσκο προσαύξησης και θερμαίνεται τόσο ώστε να εκπέμπει έντονη ακτινοβολία – τότε ο γαλαξίας εμφανίζεται ως κβάζαρ.
Οι μαύρες τρύπες, ωστόσο, δεν «καταπίνουν» όλο το υλικό. Ισχυρά μαγνητικά πεδία εκτοξεύουν μέρος του πλάσματος από τους πόλους τους, δημιουργώντας δίδυμους πίδακες που ταξιδεύουν σε κοσμικές αποστάσεις και απλώνονται τελικά σε τεράστιους ραδιο-λόβους.
«Οι γιγάντιοι πίδακες είναι πολύτιμοι για να κατανοήσουμε τόσο την εξέλιξη των κβάζαρ όσο και το διγαλαξιακό μέσο που τους περιβάλλει», δήλωσε ο επικεφαλής της ομάδας Sabyasachi Pal. Η ανίχνευσή τους όμως είναι δύσκολη, καθώς η αχνή εκπομπή που ενώνει τους δύο λοβούς συχνά χάνεται κάτω από τα όρια ευαισθησίας.
Τα χαμηλά ραδιοσυχνά φάσματα αποκαλύπτουν τους γίγαντες
Οι ερευνητές σημείωσαν ότι τα χαμηλής συχνότητας ραδιοτηλεσκόπια όπως το GMRT είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά, καθώς το «γηρασμένο» πλάσμα στους λοβούς εκπέμπει πιο έντονα σε αυτά τα μήκη κύματος.
Επίσης, παρατήρησαν ότι τουλάχιστον το 14% αυτών των γιγάντιων κβάζαρ βρίσκονται σε σμήνη γαλαξιών ή κοντά σε κοσμικά νήματα – περιοχές όπου το περιβάλλον επηρεάζει σημαντικά την εξέλιξη των πιδάκων.
Το περιβάλλον καθορίζει το σχήμα των κοσμικών πιδάκων
«Στις πυκνότερες περιοχές, οι πίδακες μπορεί να επιβραδυνθούν, να λυγίσουν ή να διαταραχθούν από το περιβάλλον αέριο», εξηγεί ο Netai Bhukta. «Σε αραιότερες περιοχές, μπορούν να επεκταθούν ελεύθερα».
Παρατηρήθηκε επίσης έντονη ασυμμετρία ανάμεσα στους δύο πίδακες πολλών κβάζαρ – είτε στο μήκος είτε στη φωτεινότητά τους. «Αυτή η ασυμμετρία μας λέει ότι οι πίδακες συγκρούονται με ένα άνισο κοσμικό περιβάλλον», σημείωσε ο Sushanta K. Mondal.
Όσο πιο μακριά βρίσκονται τα γιγάντια κβάζαρ, τόσο πιο έντονη η ασυμμετρία – ένδειξη ότι στο παρελθόν το σύμπαν ήταν πυκνότερο και πιο χαοτικό.
«Δημοσίευση της μελέτης»
Η έρευνα δημοσιεύτηκε στις 13 Νοεμβρίου στο The Astrophysical Journal Supplement Series της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας.