Ένα από τα πιο παράξενα κοσμικά αντικείμενα που έχουν εντοπιστεί ποτέ μόλις έγινε ακόμη πιο μυστηριώδες – το τηλεσκόπιο ακτίνων Χ Chandra της NASA το κατέγραψε να εκπέμπει ακτίνες Χ αλλά και ραδιοκύματα, σε μια συμπεριφορά που δεν έχει παρατηρηθεί ξανά.
Το αινιγματικό αυτό αντικείμενο, γνωστό ως ASKAP J1832−0911, βρίσκεται μέσα στον Γαλαξία μας, σε απόσταση περίπου 15.000 ετών φωτός από τη Γη. Πλέον γνωρίζουμε ότι αναβοσβήνει με ρυθμό δύο λεπτών κάθε 44 λεπτά, τόσο σε ραδιοκύματα όσο και σε ακτίνες Χ.
Μια νέα κατηγορία ουράνιων σωμάτων;
Όπως αναλύει ο Robert Lea, είναι η πρώτη φορά που ένα τέτοιο αντικείμενο – ένα λεγόμενο «long-period transient» (LPT) – παρατηρείται ταυτόχρονα να εκπέμπει χαμηλής ενέργειας ραδιοκύματα και υψηλής ενέργειας ακτίνες Χ. Η επιστημονική ομάδα πίσω από την ανακάλυψη ελπίζει ότι αυτή η διπλή εκπομπή θα αποκαλύψει την πραγματική φύση αυτών των περίεργων σημάτων, που μέχρι σήμερα παραμένει ανεξήγητη.
Δε γνωρίζουμε ακόμη πώς παράγονται αυτά τα σήματα, ούτε γιατί εμφανίζονται και εξαφανίζονται με τέτοια τακτικότητα και ασυνήθιστα μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Όπως ανέφερε ο επικεφαλής της ομάδας και ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Curtin, Zieng (Andy) Wang, «αυτό το αντικείμενο δεν μοιάζει με τίποτα που έχουμε ξαναδεί».
Ανακάλυψη με την τύχη στο πλευρό της επιστήμης
Τα LPTs είναι κοσμικά σώματα που αναβοσβήνουν με παλμούς ραδιοκυμάτων, σε χρονικά διαστήματα λίγων λεπτών ή ωρών. Ανακαλύφθηκαν μόλις το 2022, κάτι που τα καθιστά μια πολύ πρόσφατη κατηγορία αντικειμένων. Από τότε έχουν εντοπιστεί δέκα ακόμη, όμως κανένα δεν έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με το ASKAP J1832−0911.
Η αρχική ανακάλυψη έγινε μέσω του Australian Square Kilometre Array Pathfinder (ASKAP), ενός ραδιοτηλεσκοπίου που βρίσκεται στην Αυστραλία, στη γη των Wajarri. Η ομάδα κατόπιν χρησιμοποίησε το διαστημικό τηλεσκόπιο Chandra για να μελετήσει αν το αντικείμενο εκπέμπει επίσης ακτίνες Χ – και, προς έκπληξη όλων, επιβεβαιώθηκε ότι οι ρυθμικές ραδιοεκπομπές του συνοδεύονται από ακτίνες Χ.
«Το να ανακαλύψουμε ότι το ASKAP J1832−0911 εκπέμπει ακτίνες Χ ήταν σαν να βρίσκουμε βελόνα στα άχυρα», εξήγησε ο Wang. «Το ASKAP έχει μεγάλο πεδίο παρατήρησης, ενώ το Chandra κοιτά μόνο ένα μικρό τμήμα του ουρανού. Ήταν καθαρά θέμα τύχης που κοιτούσαν το ίδιο σημείο ταυτόχρονα».
Τι μπορεί να είναι τελικά αυτό το αντικείμενο;
Η ομάδα πιστεύει ότι το αντικείμενο είναι νεκρό αστέρι, αλλά δεν είναι σαφές τι είδους. Μια πιθανότητα είναι ότι πρόκειται για έναν μαγνητάρ – ένα τύπο νετρονικού άστρου με εξαιρετικά ισχυρό μαγνητικό πεδίο – ενώ μια άλλη είναι ότι πρόκειται για λευκό νάνο σε δυαδικό σύστημα με άλλο άστρο.
Όπως δήλωσε ο Wang:
«Το ASKAP J1832−0911 μπορεί να είναι μαγνητάρ, δηλαδή ο πυρήνας ενός νεκρού άστρου με ισχυρό μαγνητικό πεδίο, ή ίσως ένα δυαδικό σύστημα όπου ένας από τους δύο είναι μαγνητισμένος λευκός νάνος, δηλαδή ένα άστρο χαμηλής μάζας στο τέλος της ζωής του. Ωστόσο, ακόμη και αυτές οι θεωρίες δεν εξηγούν πλήρως αυτό που παρατηρούμε».
Η ανακάλυψη αυτή ίσως υποδεικνύει νέα φυσική ή νέα μοντέλα αστρικής εξέλιξης.
Το κλειδί ίσως να βρίσκεται στις ακτίνες Χ
Το σημαντικότερο εύρημα είναι ότι τουλάχιστον ένα LPT εκπέμπει ταυτόχρονα ραδιοκύματα και ακτίνες Χ. Δεδομένου ότι οι ακτίνες Χ είναι πολύ πιο ενεργειακές, αυτό σημαίνει ότι το αντικείμενο που βρίσκεται πίσω από το ASKAP J1832−0911 έχει τη δυνατότητα να παράγει διαφορετικά είδη ακτινοβολίας. Αυτό περιορίζει τις πιθανές εξηγήσεις και ενισχύει την υπόθεση πως υπάρχουν πολλά ακόμη τέτοια αντικείμενα στο σύμπαν.
Όπως δήλωσε η ερευνήτρια Nanda Rea από το Ινστιτούτο Διαστημικών Επιστημών της Ισπανίας, «το ότι βρήκαμε ένα τέτοιο αντικείμενο υποδηλώνει ότι υπάρχουν πολλά περισσότερα. Η ανακάλυψη της παροδικής εκπομπής ακτίνων Χ ανοίγει νέους δρόμους για την κατανόηση της μυστηριώδους φύσης τους».
Η έρευνα της ομάδας δημοσιεύτηκε στις 28 Μαΐου στο περιοδικό Nature.
