Η Αφροδίτη, ο πιο κοντινός μας γειτονικός πλανήτης, χάνει συνεχώς διοξείδιο του άνθρακα και οξυγόνο. Η διαρροή αυτή προς το διάστημα είναι κάτι που προβληματίζει έντονα τους επιστήμονες. Σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Astronomy, άνθρακας και οξυγόνο, μαζί με άλλα αέρια, διαφεύγουν από την ατμόσφαιρα της Αφροδίτης με τόση ταχύτητα που μπορούν να ξεφύγουν από τη βαρύτητα του πλανήτη και να χαθούν στο διάστημα.
Το παράξενο αυτό φαινόμενο παρατηρήθηκε από τον ευρωπαϊκό-ιαπωνικό διαστημικό ανιχνευτή BepiColombo όταν πέρασε ξυστά την Αφροδίτη το 2021 καθώς κατευθυνόταν στον Ερμή. «Πρόκειται για την πρώτη φορά που παρατηρήθηκαν θετικά φορτισμένα ιόντα άνθρακα να διαφεύγουν από την ατμόσφαιρα της Αφροδίτης», δήλωσε σε ανακοίνωση η Lina Hadid, ερευνήτρια στο Εργαστήριο Φυσικής Πλάσματος (LPP) του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) στη Γαλλία.
Τι γνωρίζουμε για την ατμόσφαιρα της Αφροδίτης
Η Γη διαθέτει μαγνητικό πεδίο που προστατεύει την ατμόσφαιρά της από το να παρασυρθεί στο διάστημα από τον ηλιακό άνεμο του ήλιου. Η Αφροδίτη δεν έχει τέτοια προστασία επειδή ο εσωτερικός της πυρήνας είναι πιο ψυχρός από της Γης, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να κινηθεί τόσο πολύ και να δημιουργήσει μαγνητικό πεδίο. Ωστόσο, διαθέτει μια ασθενή “επαγόμενη μαγνητόσφαιρα”, η οποία σχηματίζεται όταν ο φορτισμένος ηλιακός άνεμος χτυπά την ατμόσφαιρα της Αφροδίτης και ιονίζει τα άτομα.
Η Αφροδίτη έχει μια πυκνή ατμόσφαιρα αποτελούμενη κατά 96,5% από διοξείδιο του άνθρακα και 3,5% από άζωτο, μαζί με ίχνη άλλων αερίων όπως οξυγόνο και διοξείδιο του θείου. Παρά το γεγονός ότι είναι ο δεύτερος πλανήτης από τον ήλιο, η Αφροδίτη είναι ο πιο καυτός πλανήτης στο ηλιακό μας σύστημα με επιφανειακή θερμοκρασία που ξεπερνά τους 462 βαθμούς Κελσίου. Αυτό οφείλεται στο ισχυρό φαινόμενο του θερμοκηπίου που προκαλεί η ατμόσφαιρά της. Επιπλέον, η πίεση της ατμόσφαιρας της Αφροδίτης είναι 93 φορές μεγαλύτερη από αυτή της Γης.
Τον Αύγουστο του 2021, ο διαστημικός ανιχνευτής BepiColombo πέρασε μέσα από αυτή την ασθενή μαγνητόσφαιρα για περίπου 90 λεπτά, ενώ τροποποιούσε την πορεία του προς τον Ερμή. Κατά τη διάρκεια αυτής της διέλευσης, ο ανιχνευτής εντόπισε φορτισμένα ιόντα άνθρακα και οξυγόνου να διαφεύγουν από την ατμόσφαιρα της Αφροδίτης.
THIBAUT ROGER/EUROPLANET 2024 RI/HADID ET AL.
Οι επιστήμονες δεν είναι ακόμα σίγουροι γιατί συμβαίνει αυτό, αλλά μπορεί να οφείλεται στους ηλιακούς ανέμους που χτυπούν την ατμόσφαιρα της Αφροδίτης, επιταχύνοντας τα ιόντα σε τόσο μεγάλη ταχύτητα ώστε να μπορούν να ξεφύγουν από τη βαρύτητα του πλανήτη και να χαθούν στο διάστημα.
«Πρόκειται για βαριά ιόντα τα οποία συνήθως κινούνται αργά, επομένως προσπαθούμε ακόμα να κατανοήσουμε τους μηχανισμούς που εμπλέκονται σε αυτή τη διαδικασία. Ίσως ένας ηλεκτροστατικός ‘άνεμος’ να τα απομακρύνει από τον πλανήτη ή να επιταχύνονται μέσω φυγοκεντρικών διεργασιών», δήλωσε η Hadid.
Όταν η Αφροδίτη έμοιαζε με την Γη
Πιστεύεται ότι κάποτε η Αφροδίτη έμοιαζε περισσότερο με τη Γη, διαθέτοντας υγρό νερό στην επιφάνειά της πριν από πολλά εκατομμύρια χρόνια, πριν γίνει τόσο καυτή.
Ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν την ύπαρξη κατοικήσιμης επιφάνειας και ωκεανών στην Αφροδίτη μέχρι και πριν από 700 εκατομμύρια χρόνια. Ωστόσο, άλλοι ερευνητές πιστεύουν ότι η Αφροδίτη ήταν πάντα πολύ ζεστή για να μπορέσουν να συμπυκνωθούν ωκεανοί από υγρό νερό στην επιφάνειά της και μπορεί να έμοιαζε με τη σημερινή της μορφή για το μεγαλύτερο μέρος της γεωλογικής της ιστορίας, δήλωσε στο Newsweek η Sara Seager, καθηγήτρια πλανητικής επιστήμης, φυσικής και αεροδιαστημικής μηχανικής στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης.
Η μελέτη του τρόπου με τον οποίο ο πλανήτης χάνει υλικά στο διάστημα μπορεί να βοηθήσει τους ερευνητές να κατανοήσουν πώς η Αφροδίτη έγινε το αφιλόξενο τοπίο κόλασης που είναι σήμερα.
«Ο προσδιορισμός της απώλειας βαρέων ιόντων και η κατανόηση των μηχανισμών διαφυγής στην Αφροδίτη είναι ζωτικής σημασίας για να κατανοήσουμε πώς εξελίχθηκε η ατμόσφαιρα του πλανήτη και πώς έχασε όλο το νερό του», δήλωσε σε ανακοίνωση ο Dominique Delcourt, ερευνητής στο LPP και κύριος ερευνητής του οργάνου Mass Spectrum Analyzer του BepiColombo.
Ελπίζεται ότι μελλοντικές αποστολές θα αποκαλύψουν περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την ατμόσφαιρα, τη μαγνητόσφαιρα και την επιφάνεια της Αφροδίτης, αποκαλύπτοντας τα μυστικά του παρελθόντος του γειτονικού μας πλανήτη. Τα επόμενα χρόνια, η αποστολή EnVision της ESA, ο τροχιακός σταθμός VERITAS και ο ανιχνευτής DAVINCI της NASA, καθώς και ο τροχιακός σταθμός Shukrayaan της Ινδίας θα σταλούν στην Αφροδίτη για να συγκεντρώσουν περισσότερα δεδομένα.
«Πρόσφατα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι η διαφυγή της ατμόσφαιρας από την Αφροδίτη δεν μπορεί να εξηγήσει πλήρως την απώλεια του ιστορικού της περιεχομένου σε νερό. Αυτή η μελέτη αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για να αποκαλύψουμε την αλήθεια σχετικά με την ιστορική εξέλιξη της ατμόσφαιρας της Αφροδίτης και οι επερχόμενες αποστολές θα βοηθήσουν να συμπληρωθούν πολλά κενά», δήλωσε σε ανακοίνωση η συγγραφέας της μελέτης Moa Persson, ερευνήτρια στο Σουηδικό Ινστιτούτο Διαστημικής Φυσικής.