Οι όρκες ή φάλαινες δολοφόνοι αναγνωρίζονται εύκολα από τα κατάμαυρα σώματά τους που διακόπτονται από εντυπωσιακές λευκές κηλίδες , κυρίως το «μαύρο γύρω από το μάτι» στο κεφάλι τους, που τους δίνει την εμφάνιση ενός τρομακτικού κακοποιού με μάσκα. Αυτά τα σημάδια όμως δεν είναι απλά ελκυστικά για τους ανθρώπους – αποτελούν ένα ευφυές εξελικτικό εργαλείο.
Το ασπρόμαυρο χρώμα όρκας είναι κυρίως θέμα καμουφλάζ. Το μεγαλύτερο μέρος της κοιλιάς τους είναι λευκό, το οποίο συγχωνεύεται με το φωτισμένο από τον ήλιο νερό όταν κοιτάζεις από κάτω, ενώ το πάνω μέρος τους είναι μαύρο, που συγχωνεύεται με τα βάθη του ωκεανού όταν κοιτάζεις από πάνω. Αυτή η διπλή χρωματική παλέτα, γνωστή ως countershading, απαντάται σε πολλά είδη στο ζωικό βασίλειο.
Όρκα: Η σημασία των περίεργων λευκών κηλίδων
Ωστόσο, διαθέτουν και περίεργες κηλίδες που δεν εντάσσονται σε αυτή τη λογική. Ακριβώς πίσω από το ραχιαίο πτερύγιο τους, υπάρχει μια γκριζωπή «κηλίδα σέλλας», καθώς και η χαρακτηριστική λευκή «κηλίδα ματιού» στο πλάι του κεφαλιού τους.
Αυτό αποτελεί παράδειγμα disruptive patterning, που λειτουργεί σπάζοντας το περίγραμμα μιας φιγούρας με έντονα αντιθετικά μοτίβα. Είναι ο λόγος που τα καμουφλαρισμένα ζώα, όπως και ο εξοπλισμός καμουφλάζ που χρησιμοποιεί ο στρατός, σπάνια έχουν μονοχρωμία. Ένα μωσαϊκό τολμηρών, αντίθετων σχεδίων κάνει πολύ καλύτερη δουλειά στο να μπερδεύει το μάτι και να κρύβει το σχήμα απ’ ό,τι ένα μόνο χρώμα.
Πώς βοηθά το καμουφλάζ τις όρκες;
Οι όρκες είναι κορυφαίοι θηρευτές – δεν πήραν το παρατσούκλι «δολοφόνοι φάλαινες» τυχαία – οπότε το καμουφλάζ δεν χρησιμοποιείται για να κρύβονται από πιθανούς θηρευτές, αλλά για να πλησιάζουν με διακριτικότητα τα θηράματά τους, που περιλαμβάνουν σχεδόν οτιδήποτε κινείται.
Όμως, η χρωματική συγκέντρωση των όρκων δεν είναι ίδια σε όλα τα μέρη. Οι επιστήμονες έχουν τεκμηριώσει πως οι πληθυσμοί όρκων που βρίσκονται σε διαφορετικές περιοχές των ωκεανών έχουν το δικό τους μοναδικό μοτίβο, σχεδόν σαν σύμβολα συμμοριών ή χρώματα ομάδων. Η διαφορά είναι τόσο εμφανής που οι ερευνητές μπορούν να χρησιμοποιούν το σχήμα των λευκών κηλίδων για να αναγνωρίζουν ομάδες δολοφονικών φαλαινών και να παρακολουθούν τη συμπεριφορά τους.
Μια μελέτη σε όρκες του Βόρειου Ατλαντικού βρήκε ότι ομάδες από τα νερά της Νορβηγίας, Ισλανδίας, Βρετανίας, Ισπανίας και Γροιλανδίας έχουν διαφορετικά σχήματα στις κηλίδες ματιών. Για παράδειγμα, η ομάδα που κολύμπησε κοντά στα Εβρίδια στα βόρεια της Σκωτίας είχε μια χαρακτηριστική «κλίση» στην κηλίδα του ματιού που διέφερε έντονα από τις άλλες.
Οι όρκες του νότιου ωκεανού
Ακόμη πιο έντονες διαφορές παρατηρούνται στις όρκες του Νότιου Ωκεανού γύρω από την Ανταρκτική. Οι ερευνητές τις έχουν ταξινομήσει σε διάφορους διακριτούς οικοτύπους – Τύποι Α, Β, Γ, και Δ – ο καθένας με τα δικά του μοναδικά σημάδια, συμπεριφορές και εδαφική έκταση.
Η ισχύς και η πονηριά των όρκων
Οι όρκες δεν παίζουν παιχνίδια, απλά ρώτα οποιοδήποτε φώκια και τα διακριτικά τους σημάδια είναι μια όμορφη έκφραση της πονηριάς και της δύναμης που τις κρατούν στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας των ωκεανών, όπου το ψάρι τρώει το ψάρι.