Μια διεθνής ερευνητική ομάδα με επικεφαλής το Πανεπιστήμιο της Ουψάλα εντόπισε νέους μηχανισμούς πίσω από τον τρόπο με τον οποίο ο επιθετικός όγκος του εγκεφάλου, το γλοιοβλάστωμα, εξαπλώνεται στον εγκέφαλο. Η στόχευση της εντοπισμένης σύνδεσης μεταξύ των οδών εισβολής του όγκου και των καταστάσεων των καρκινικών κυττάρων θα μπορούσε να αποτελέσει μια πιθανή νέα θεραπευτική στρατηγική.
Το γλοιοβλάστωμα είναι ο πιο συχνός και πιο θανατηφόρος πρωτοπαθής καρκίνος του εγκεφάλου στους ενήλικες, γνωστός για την ικανότητά του να εξαπλώνεται τοπικά στον εγκέφαλο αντί να σχηματίζει απομακρυσμένες μεταστάσεις. Τα τοπικά διεισδυτικά κύτταρα είναι σε μεγάλο βαθμό απρόσιτα για τις τρέχουσες θεραπείες και επομένως είναι ζωτικής σημασίας να προσδιοριστεί ο τρόπος με τον οποίο ελέγχεται η εξάπλωση στον εγκέφαλο.
Στην νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό Nature Communications, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ορισμένα καρκινικά κύτταρα επιλέγουν να αναπτυχθούν κατά μήκος των αιμοφόρων αγγείων στον εγκέφαλο, ενώ άλλα εξαπλώνονται διάχυτα στον εγκεφαλικό ιστό. Η επιλογή αυτή ελέγχεται από τις καταστάσεις των καρκινικών κυττάρων.
«Συνδυάσαμε τη σκιαγράφηση προφίλ ενός κυττάρου και τη χωρική ανίχνευση πρωτεϊνών τόσο σε μοντέλα ποντικιών όσο και σε δείγματα όγκων από ασθενείς. Ανάλογα με τη γονιδιακή δραστηριότητα στα κύτταρα, μπορέσαμε να τα ομαδοποιήσουμε σε διαφορετικές κυτταρικές καταστάσεις και διαπιστώσαμε μια ισχυρή συσχέτιση μεταξύ των κυτταρικών καταστάσεων και των προτύπων εισβολής τους» δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, καθηγητής Sven Nelander στο Τμήμα Ανοσολογίας, Γενετικής και Παθολογίας.
Οι 3 παράγοντες στον έλεγχο των διαδρομών εισβολής
Οι ερευνητές εντόπισαν τρεις βασικούς παράγοντες που εμπλέκονται στον έλεγχο των διαδρομών εισβολής. Το γονίδιο ANXA1 συνδέθηκε με την εισβολή στα αιμοφόρα αγγεία, ενώ τα HOPX και RFX4 συνδέθηκαν με τη διάχυτη διήθηση στον εγκέφαλο. Για να αξιολογήσουν τον ρόλο των γονιδίων, οι ερευνητές δοκίμασαν να τα εξουδετερώσουν σε προκλινικά μοντέλα, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την αλλαγή του προτύπου εισβολής του όγκου. Σε αρκετές περιπτώσεις, παρατάθηκε επίσης η επιβίωση των πειραματόζωων.
«Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι το γλοιοβλάστωμα δεν είναι μια ομοιογενής ασθένεια, αλλά αποτελείται από διάφορους τύπους κυττάρων με διαφορετικά πρότυπα εισβολής. Η κατανόηση και ο έλεγχος αυτών των μοτίβων ανοίγει νέες στοχευμένες θεραπείες» τόνισε ο ο Nelander.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν επίσης πρωτεΐνες που κωδικοποιούνται από τα αναγνωρισμένα γονίδια σε δείγματα ιστών από ασθενείς. Επιπλέον, διαπίστωσαν ότι η παρουσία των ANXA1 και RFX4 συσχετίζεται με την κακή επιβίωση. Αυτό δείχνει ότι οι πρωτεΐνες αυτές θα μπορούσαν να έχουν αξία ως προγνωστικοί βιοδείκτες.
Η μελέτη πραγματοποιήθηκε ως συνεργασία μεταξύ επιστημόνων του Πανεπιστημίου της Ουψάλα, του Πανεπιστημίου Queen Mary του Λονδίνου και του Ινστιτούτου Καρκίνου Dana-Farber στη Βοστώνη.