Η ζωή, κυριολεκτικά, είναι φωτεινή, σύμφωνα με ένα εντυπωσιακό πείραμα που πραγματοποιήθηκε από ερευνητές του Πανεπιστημίου του Κάλγκαρι και του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας του Καναδά.
Ένα μοναδικό πείραμα σε ποντίκια και φύλλα από δύο διαφορετικά είδη φυτών αποκάλυψε άμεσες φυσικές αποδείξεις για ένα παράξενο φαινόμενο «βιοφωτονίων» που σταματά κατά τον θάνατο, υποδεικνύοντας ότι όλα τα ζωντανά όντα – συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων – μπορεί κυριολεκτικά να ακτινοβολούν φως όταν είναι υγιή, φως που χάνεται όταν πεθαίνουν.
Τι είναι τα βιοφωτόνια;
Τα ευρήματα ίσως φαίνονται ακραία με την πρώτη ματιά. Είναι δύσκολο να μην τα συνδέσει κανείς με παραφυσικές θεωρίες περί «αύρας» ή «ενεργειακών εκπομπών» γύρω από ζωντανούς οργανισμούς.
Ακόμη και θεωρητικά, τα ορατά μήκη κύματος του φωτός που εκπέμπονται από βιολογικές διεργασίες είναι τόσο αμυδρά, που εύκολα επισκιάζονται από την έντονη λάμψη των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων στο περιβάλλον και τη θερμότητα που παράγει ο μεταβολισμός μας, καθιστώντας την παρακολούθησή τους σε ολόκληρο το σώμα ιδιαίτερα δύσκολη.
Ωστόσο, ο φυσικός Vahid Salari από το Πανεπιστήμιο του Κάλγκαρι και η ομάδα του ισχυρίζονται ότι παρατήρησαν ακριβώς αυτό: μια εξαιρετικά ασθενή εκπομπή φωτονίων (Ultraweak Photon Emission – UPE) που παράγεται από ζωντανά ζώα, σε έντονη αντίθεση με τα νεκρά σώματα, καθώς και σε μερικά φύλλα φυτών.
Η επιστήμη πίσω από τα βιοφωτόνια
Η επιστημονική βάση των βιοφωτονίων πηγάζει από μια αμφιλεγόμενη ιδέα. Πολλές βιολογικές διαδικασίες είναι γνωστό ότι παράγουν έντονη φωτεινότητα με τη μορφή χημειοφωταύγειας. Εδώ και δεκαετίες, έχουν καταγραφεί αυθόρμητες εκπομπές φωτός, από 200 έως 1.000 νανόμετρα σε μήκος κύματος, από διάφορους ζωντανούς οργανισμούς, από ιστούς καρδιάς αγελάδας έως αποικίες βακτηρίων.
Ένας ισχυρός υποψήφιος για την πηγή αυτής της ακτινοβολίας είναι οι αντιδρώντες τύποι οξυγόνου (Reactive Oxygen Species – ROS), που παράγονται από τα ζωντανά κύτταρα όταν υφίστανται στρες, όπως υπερθέρμανση, τοξίνες, παθογόνα ή έλλειψη θρεπτικών συστατικών.
Για παράδειγμα, με αρκετά μόρια υπεροξειδίου του υδρογόνου, οι λιπαρές ουσίες και οι πρωτεΐνες μπορούν να υποστούν μετασχηματισμούς που εκτινάσσουν τα ηλεκτρόνια τους σε υψηλότερα επίπεδα ενέργειας, εκπέμποντας φωτόνια όταν επιστρέφουν στην κανονική τους κατάσταση.
Παρακολούθηση της «φωτεινότητας» στη ζωή και στον θάνατο
Οι ερευνητές ήθελαν να διαπιστώσουν εάν η διαδικασία αυτή μπορεί να παρακολουθηθεί σε ολόκληρους ζωντανούς οργανισμούς. Χρησιμοποίησαν κάμερες electron-multiplying charge-coupled device (EMCCD) και charge-coupled device (CCD) για να καταγράψουν τις εκπομπές φωτονίων από ποντίκια – πρώτα ζωντανά και μετά νεκρά.
Το πείραμα πραγματοποιήθηκε με τέσσερα ακινητοποιημένα ποντίκια, τα οποία τοποθετήθηκαν σε ένα σκοτεινό κουτί και απεικονίστηκαν για μία ώρα. Στη συνέχεια, τα ποντίκια θανατώθηκαν και καταγράφηκαν για άλλη μία ώρα. Οι ερευνητές διατήρησαν τη θερμοκρασία των ποντικών στο επίπεδο του σώματός τους ακόμη και μετά τον θάνατο, ώστε η θερμότητα να μην αποτελέσει μεταβλητή.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μπορούσαν να καταγράψουν μεμονωμένα φωτόνια στο ορατό φάσμα φωτός που εκπέμπονταν από τα κύτταρα των ποντικών πριν και μετά τον θάνατο. Η διαφορά στον αριθμό αυτών των φωτονίων ήταν σαφής, με τη UPE να μειώνεται σημαντικά μετά την ευθανασία.
Ανάλογα αποτελέσματα και στα φυτά
Η ίδια διαδικασία εφαρμόστηκε σε φύλλα από Arabidopsis thaliana και Heptapleurum arboricola. Οι ερευνητές τραυμάτισαν τα φυτά ή τα υπέβαλαν σε χημικό στρες και παρατήρησαν έντονη εκπομπή φωτός στα τραυματισμένα σημεία των φύλλων.
«Τα τραυματισμένα μέρη των φύλλων ήταν σημαντικά πιο φωτεινά από τα ανέπαφα μέρη κατά τη διάρκεια όλων των 16 ωρών απεικόνισης», ανέφεραν οι ερευνητές.
Ένα νέο εργαλείο διάγνωσης στο μέλλον;
Το πείραμα αυτό ανοίγει τον δρόμο για σκέψεις ότι οι πιο αμυδρές φωτεινές εκπομπές που παράγονται από τα κύτταρα υπό στρες θα μπορούσαν, μια μέρα, να αποτελέσουν ένα ισχυρό εργαλείο για την παρακολούθηση της υγείας μας. Η δυνατότητα απομακρυσμένης παρακολούθησης του στρες στους ιστούς ζωντανών οργανισμών, είτε πρόκειται για ανθρώπους είτε για φυτά ή βακτήρια, θα μπορούσε να προσφέρει στους τεχνικούς και στους ιατρούς ένα νέο, μη επεμβατικό εργαλείο έρευνας και διάγνωσης.
Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο The Journal of Physical Chemistry Letters και, αν επιβεβαιωθεί, ίσως αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε τη ζωή και τον θάνατο σε βιολογικό επίπεδο.