Όταν πρόκειται για τεχνολογική καταστροφολογία, λίγοι είναι τόσο κυνικοί – ή διορατικοί – όσο ο συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας και τεχνολογικός δημοσιογράφος Cory Doctorow.
Ο διορατικός συνδυασμός τεχνολογικής κριτικής και ταξικής ανάλυσης που προσφέρει, έχει φέρει τον Cory επανειλημμένα στην αιχμή του σχολιασμού για την τεχνο-καπιταλιστική κοινωνία μας. Με πολλούς τρόπους, οι διακηρύξεις του για ζητήματα όπως οι «τεχνο-ολιγάρχες» και η «εκχέσηση» (enshittification) άνοιξαν τον δρόμο για κριτική τεχνολογική δημοσιογραφία όπως αυτή που ασκούν τα μέσα Tech Policy Press και 404 Media, ή τα podcasts «Tech Won’t Save Us» και «Better Offline».
Για καλό ή για κακό, οι απόψεις του λειτουργούν συχνά σαν ένας απαραίτητος καθρέφτης για την περίπλοκη σχέση της κοινωνίας μας με τις τεχνολογικές εταιρείες. Τώρα, σε πρόσφατο άρθρο στο προσωπικό του ιστολόγιο Pluralistic, ο Cory προειδοποιεί για την επικείμενη κατάρρευση της βιομηχανίας Τεχνητής Νοημοσύνης – μια οικονομική καταστροφή τροφοδοτούμενη από την υπερβολική προώθηση, την οποία, όπως λέει, είναι πλέον πολύ αργά για να αποφύγουμε.
«Ένα τρίτο του χρηματιστηρίου βασίζεται σε επτά εταιρείες ΤΝ που δεν είναι κερδοφόρες»
Στο άρθρο του, ο Ντόκτοροου αναφέρει μια συνομιλία που είχε με έναν προπτυχιακό φοιτητή, αφού είχε δώσει διάλεξη για τη «φούσκα της ΤΝ», κατά την οποία επανέλαβε ότι οι επενδυτές στην ΤΝ ουσιαστικά στηρίζουν την οικονομία των ΗΠΑ.
«Δηλαδή, μου λέτε ότι ένα τρίτο του χρηματιστηρίου είναι δεμένο με επτά εταιρείες ΤΝ που δεν έχουν τρόπο να γίνουν κερδοφόρες και ότι αυτή η φούσκα θα σκάσει και θα συμπαρασύρει όλη την οικονομία;» ρώτησε φοβισμένος ο φοιτητής.
«Ναι, σωστά το κατάλαβες», απάντησε ο τεχνοκριτικός.
«Ωραία, αλλά τι μπορούμε να κάνουμε για αυτό;»
Η απάτη των εταιρειών και η ψευδαίσθηση της παραγωγικότητας μέσω ΤΝ
Ο Cory απάντησε ότι η φούσκα αυτή στηρίζεται από τις τεχνολογικές μεγαλοεταιρείες, οι οποίες τώρα παρακαλούν τους επενδυτές να συμμετάσχουν, καθώς το δυναμικό τους για ανάπτυξη σταματά απότομα. Για να προσελκύσουν επενδυτές, οι μονοπωλιακές εταιρείες προωθούν το ψέμα ότι η ΤΝ μπορεί να αντικαταστήσει τους ανθρώπινους εργαζομένους – ενώ στην πραγματικότητα, τα πειράματα με ΤΝ αποτυγχάνουν στο 95% των εταιρειών που τα δοκιμάζουν.
«Η ΤΝ δεν μπορεί να κάνει τη δουλειά σου, αλλά ένας πωλητής ΤΝ μπορεί 100% να πείσει το αφεντικό σου να σε απολύσει και να σε αντικαταστήσει με μια ΤΝ που δεν μπορεί να κάνει τη δουλειά σου», γράφει ο Cory. «Όταν η φούσκα σκάσει, τα μοντέλα βάσης που χάνουν συνεχώς χρήματα θα απενεργοποιηθούν και θα χάσουμε την ΤΝ που δεν μπορούσε να κάνει τη δουλειά σου, ενώ εσύ θα έχεις ήδη απολυθεί, επανεκπαιδευτεί ή ‘αποθαρρυνθεί’ και θα έχεις εγκαταλείψει την αγορά εργασίας – και κανείς δε θα κάνει τη δουλειά σου».
«Η ΤΝ είναι ο αμίαντος που σκάβουμε στους τοίχους της κοινωνίας μας και οι απόγονοί μας θα τον ξεθάβουν για γενιές», συνεχίζει.
Η λύση: Να «σκάσει» η φούσκα της ΤΝ πριν είναι πολύ αργά
Δεδομένου ότι αυτές οι επενδύσεις είναι ήδη δεμένες σε ένα περίπλοκο πλέγμα χρηματοοικονομικού κεφαλαίου, ο Ντόκτοροου υποστηρίζει ότι το καλύτερο – και μοναδικό – που μπορούμε να κάνουμε είναι να «τρυπήσουμε τη φούσκα της ΤΝ όσο το δυνατόν πιο σύντομα, για να σταματήσουμε την εξέλιξη αυτής της κατάστασης και να αποτρέψουμε τη συσσώρευση κοινωνικού και οικονομικού χρέους».
Το να «σκάσει» η φούσκα σημαίνει να καταρρεύσει η «υλική βάση» που την υποστηρίζει: ο μύθος ότι τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα μπορούν να κάνουν τη δουλειά μας.
«Το πιο σημαντικό πράγμα σχετικά με την ΤΝ δεν είναι οι τεχνικές δυνατότητες ή περιορισμοί της», καταλήγει ο Cory. «Το πιο σημαντικό είναι το αφήγημα προς τους επενδυτές και η επακόλουθη μανία που έχει δημιουργήσει μια οικονομική καταστροφή που θα βλάψει εκατοντάδες εκατομμύρια ή και δισεκατομμύρια ανθρώπους. Η ΤΝ δεν πρόκειται να ξυπνήσει, να γίνει υπερνοήμων και να σε μετατρέψει σε συνδετήρες – αλλά οι πλούσιοι με επενδυτική ψύχωση για την ΤΝ είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα σε κάνουν πολύ, πολύ φτωχότερο».
