Το τηλεσκόπιο Mauve, που αναπτύχθηκε από τη λονδρέζικη νεοφυή εταιρεία Blue Skies Space, έχει μέγεθος μικρής βαλίτσας και διαθέτει έναν εμπορικό υπεριώδη φασματογράφο, τροποποιημένο για να παρακολουθεί άστρα που παρουσιάζουν εκλάμψεις. Αποτελεί ένα από τα ωφέλιμα φορτία που θα εκτοξευτούν με την επικείμενη αποστολή Transporter-15 της SpaceX, η οποία έχει προγραμματιστεί για τον Νοέμβριο του 2025.
Οι εκλάμψεις των άστρων και η επίδρασή τους
Όπως και ο Ήλιος μας, τα υπόλοιπα άστρα του σύμπαντος παράγουν εκλάμψεις – εκρήξεις υψηλής ενέργειας από σκοτεινές, μαγνητικά πυκνές περιοχές γνωστές ως ηλιακές κηλίδες. Κάθε έκλαμψη στέλνει ένα κύμα ενεργητικών σωματιδίων στο περιβάλλον του άστρου.
Όταν ένα τέτοιο κύμα φτάσει στη Γη, η ακτινοβολία του, που αποτελείται από ακτίνες Χ και υπεριώδες φως, παρεμβαίνει στις ραδιομεταδόσεις, προκαλώντας διακοπές σήματος. Διαταράσσει επίσης την ιονόσφαιρα – το ηλεκτρικά φορτισμένο στρώμα της ατμόσφαιρας πάνω από τα 30 χιλιόμετρα – επηρεάζοντας την ακρίβεια δορυφορικών συστημάτων πλοήγησης όπως το GPS.
Ωστόσο, ο Ήλιος δεν είναι ιδιαίτερα ενεργό άστρο. Οι αστρονομικές μελέτες δείχνουν ότι πολλοί από τους «συγγενείς» του είναι πολύ πιο εκρηκτικοί. Οι ριπές ακτινοβολίας που παράγουν ορισμένα άστρα είναι τόσο έντονες και τόσο συχνές, ώστε αποστειρώνουν κυριολεκτικά κάθε αντικείμενο στο περιβάλλον τους, εμποδίζοντας την εμφάνιση ζωής. Παρακολουθώντας τις εκλάμψεις εκατοντάδων άστρων, το Mauve θα βοηθήσει τους αστρονόμους να εντοπίσουν εκείνα που είναι πιθανότερο να διαθέτουν κατοικήσιμους εξωπλανήτες.
«Το Mauve θα μας επιτρέψει να κατανοήσουμε τη συμπεριφορά των άστρων όταν εκπέμπουν μεγάλες ποσότητες ενέργειας», δήλωσε ο Marcell Tessenyi, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Blue Skies Space. «Θα μας βοηθήσει επίσης να κατανοήσουμε τι είδους επιπτώσεις μπορεί να έχουν αυτά τα άστρα στους γειτονικούς τους πλανήτες. Θα μπορέσουμε να διακρίνουμε ποια άστρα είναι πιθανό να είναι επιβλαβή για ένα περιβάλλον ζωής και ποια όχι.»
Από το Hubble στο Mauve: η ανάγκη για νέες λύσεις
Η τελευταία αποστολή αφιερωμένη στην παρατήρηση υπεριώδους φωτός από άστρα, το International Ultraviolet Explorer, ολοκληρώθηκε το 1996. Το θρυλικό Hubble Space Telescope μπορεί να πραγματοποιεί τέτοιες μετρήσεις, αλλά ο χρόνος παρατήρησης είναι εξαιρετικά περιορισμένος. Εκατοντάδες επιστημονικές ομάδες από όλο τον κόσμο ανταγωνίζονται για χρόνο παρατήρησης, με στόχο πολύπλοκες μελέτες που δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν με άλλα τηλεσκόπια.
Καθώς το ενδιαφέρον για την αναζήτηση εξωπλανητών αυξάνεται, η Blue Skies Space αποφάσισε να καλύψει τη ζήτηση για παρατηρήσεις εκλάμψεων άστρων με ένα μικρό, χαμηλού κόστους τηλεσκόπιο, διαθέτοντας τα δεδομένα σε επιστήμονες παγκοσμίως μέσω ετήσιας συνδρομής.
«Οι διαστημικές υπηρεσίες κάνουν εξαιρετική δουλειά με τα μεγάλα τηλεσκόπια, αλλά μερικές φορές χρειάζονται χρόνια για να υλοποιηθούν», δήλωσε ο Tessenyi. «Όταν γίνονται επιχειρησιακά, όπως το Hubble ή το James Webb, οι επιστήμονες πρέπει να κάνουν αίτηση και να ελπίζουν ότι θα πάρουν χρόνο παρατήρησης. Όμως δεν απαιτείται κάθε επιστημονική έρευνα ένα μεγάλο και περίπλοκο δορυφορικό παρατηρητήριο.»
Η νέα εποχή της ιδιωτικής αστρονομίας
Με το χαμηλού κόστους Mauve (του οποίου το ακριβές κόστος δεν αποκαλύπτεται), η Blue Skies Space πρωτοπορεί σε μια νέα προσέγγιση για την αστρονομική έρευνα από το διάστημα. Αν και το μοντέλο των φθηνών και γρήγορα κατασκευασμένων δορυφόρων έχει κυριαρχήσει στην παρατήρηση της Γης, η αστρονομία βαθέος διαστήματος ακολουθούσε έως τώρα την αντίθετη κατεύθυνση – δορυφόρους ολοένα πιο πολύπλοκους και δαπανηρούς.
Το Mauve, που κατασκευάστηκε σε λιγότερο από τρία χρόνια, είναι ο πρώτος δορυφόρος της εταιρείας που θα εκτοξευθεί, αν και σχεδιάστηκε μετά την αποστολή Twinkle, η οποία βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της ανάπτυξης. Το Twinkle, που αναμένεται να εκτοξευθεί αργότερα μέσα στη δεκαετία, είναι μεγαλύτερο – ζυγίζει 150 κιλά και φέρει τηλεσκόπιο διαμέτρου 45 εκατοστών. Όπως και το Mauve, θα ερευνήσει εξωπλανήτες γύρω από κοντινά άστρα και θα συγκεντρώσει πληροφορίες για τη χημική τους σύνθεση. Ωστόσο, όπως εξηγεί ο Tessenyi, το Mauve θα βοηθήσει τους ερευνητές να εστιάσουν στα πιο υποσχόμενα συστήματα, διευκολύνοντας το έργο του Twinkle.
Παρά τον αρχικό σκεπτικισμό, η Blue Skies Space έχει ήδη προσελκύσει ενδιαφέρον από 19 πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο, τα οποία έχουν εγγραφεί για να λάβουν τα δεδομένα που θα αρχίσουν να καταφθάνουν στη Γη στις αρχές του επόμενου έτους.
Η αποστολή και το μέλλον
Το Mauve θα τεθεί σε τροχιά γύρω από τη Γη σε ύψος 500 χιλιομέτρων και θα λειτουργεί για τουλάχιστον τρία χρόνια. Αν το εγχείρημα αποδειχθεί επιτυχές, η εταιρεία σκοπεύει να προσθέσει περισσότερους δορυφόρους στον στόλο της. Ήδη μελετά το Mauve+, έναν πιο ισχυρό παρατηρητή υπεριώδους ακτινοβολίας.
«Χρηματοδοτούμε τους δορυφόρους εκ των προτέρων, τους τοποθετούμε στο διάστημα και όταν η αποστολή αρχίζει να λειτουργεί, διαθέτουμε τα δεδομένα στους χρήστες. Με τον καιρό ανακτούμε το κόστος κατασκευής και λειτουργίας», εξήγησε ο Tessenyi. «Αν η αποστολή είναι επιτυχής και έχουμε πλεόνασμα, το επανεπενδύουμε στους επόμενους δορυφόρους και επεκτείνουμε την εταιρεία ώστε να προσφέρουμε ακόμη περισσότερες αποστολές με αυτό το μοντέλο.»
