Κάθε χρόνο, ο αλκοολισμός πλήττει αμέτρητες οικογένειες, καταστρέφοντας ζωές και αφήνοντας πίσω του εκατομμύρια ανθρώπους. Αλλά στη συνεχή αναζήτηση για μια λύση, μια αχτίδα ελπίδας αναδύεται. Οι επιστήμονες μπορεί να βρίσκονται στα πρόθυρα μιας πρωτοποριακής θεραπείας για αυτή τη μακροχρόνια πάθηση.
Σε κάτι που θα μπορούσε να αποτελέσει ένα μνημειώδες βήμα προς τα εμπρός στη θεραπεία του εθισμού, μια νέα πειραματική θεραπεία για τη διαταραχή χρήσης αλκοόλ (AUD) υποβλήθηκε σε δοκιμές σε πιθήκους.
Τα αποτελέσματα είναι άκρως εντυπωσιακά, και αν μπορούν να αντικατοπτριστούν στους ανθρώπους, ίσως γίνουμε μάρτυρες ενός σημείου καμπής στον αγώνα μας κατά του αλκοολισμού.
Η πρωτοποριακή γονιδιακή θεραπεία
Διάσημοι νευροεπιστήμονες και φυσιολόγοι από διάφορα ινστιτούτα στις ΗΠΑ, οι οποίοι έχουν αφιερώσει χρόνια στην κατανόηση της περίπλοκης φύσης του εθισμού, δοκίμασαν μια πρωτοποριακή γονιδιακή θεραπεία. Στόχος ήταν η άμεση εμπλοκή και τροποποίηση του βασικού εγκεφαλικού κυκλώματος που συνδέεται με την παρατεταμένη βαριά κατανάλωση αλκοόλ.
Όπως επισημαίνεται στο έγκριτο περιοδικό Nature Medicine, μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις του αλκοολισμού είναι η υποτροπή. Πολλά άτομα, ακόμη και έπειτα από συντονισμένες προσπάθειες αποχής, βρίσκουν τον εαυτό τους να επιστρέφει αδυσώπητα στο μπουκάλι με το αλκοόλ. Ο λόγος για αυτό βρίσκεται βαθιά μέσα στο δίκτυο επικοινωνίας του εγκεφάλου μας, ιδιαίτερα στο πεδίο της σηματοδότησης της μεσολομυϊκής ντοπαμίνης (DA). Αυτό το σύστημα ενορχηστρώνει τον τρόπο με τον οποίο μεταδίδεται η ντοπαμίνη, ο νευροδιαβιβαστής της “ευεξίας”
Κεντρικό ρόλο στη λειτουργία αυτού του συστήματος παίζει μια πρωτεΐνη που ονομάζεται νευροτροφικός παράγοντας που προέρχεται από τη γλοία (GDNF). Ωστόσο, έρευνες έχουν δείξει ότι τα επίπεδα της πρωτεΐνης αυτής πέφτουν κατακόρυφα στους ασθενείς με AUD κατά τη διάρκεια της αποχής από το αλκοόλ, ιδίως στην κοιλιακή τμηματική περιοχή (VTA) του εγκεφάλου. Θα μπορούσε η αναπλήρωση των επιπέδων του GDNF στην VTA με τη χρήση γονιδιακής θεραπείας να είναι το κλειδί για την ενίσχυση αυτής της ζωτικής σημασίας ντοπαμινεργικής σηματοδότησης και την αποτροπή των υποτροπών;
Κατανόηση της σχέσης ντοπαμίνης – εθισμού
«Για τους ξένους, μπορεί να φαίνεται ότι οι εθισμένοι στο αλκοόλ αντλούν ευχαρίστηση από κάθε ποτό. Αλλά αυτό είναι μια λανθασμένη αντίληψη», εξήγησε η Dr. Kathleen Grant, επικεφαλής συν-συγγραφέας της μελέτης. Η ίδια τόνισε ότι ενώ η μέτρια κατανάλωση πυροδοτεί μια απελευθέρωση ντοπαμίνης και η χρόνια κατανάλωση απευαισθητοποιεί τον εγκέφαλο. Ο εγκέφαλος προσαρμόζεται, απελευθερώνοντας λιγότερη ντοπαμίνη με την πάροδο του χρόνου.
«Για όσους παλεύουν με τον εθισμό, το ποτό δεν είναι για να κυνηγήσουν την ευχαρίστηση. Πίνουν για να διώξουν τη δυσφορία της νηφαλιότητας», συμπλήρωσε η Dr. Kathleen Grant
Το πείραμα και τα εντυπωσιακά αποτελέσματα
Στη φιλόδοξη μελέτη τους, η Δρ Grant και η ομάδα της ξεκίνησαν ένα ελεγχόμενο πείραμα σε οκτώ πιθήκους (rhesus macaque ή μακάκος ο μουλάττος). Αυτά τα πρωτεύοντα θηλαστικά υποβλήθηκαν σε αυξανόμενες συγκεντρώσεις αλκοόλ σε διαδοχικές περιόδους 30 ημερών.
Στην συνέχεια, οι πίθηκοι είχαν ελεύθερη πρόσβαση στο αλκοόλ και το νερό για 21 ώρες καθημερινά επί έξι μήνες. Όπως ήταν αναμενόμενο, παρουσίασαν έντονες τάσεις κατανάλωσης αλκοόλ.
Αλλά το παιχνίδι που άλλαξε τα δεδομένα ήταν η φάση αποχής 12 εβδομάδων. Τέσσερις εβδομάδες σε αυτή τη φάση, οι μισοί πίθηκοι έλαβαν τη γονιδιακή θεραπεία GDNF, η οποία χορηγήθηκε απευθείας στο VTA του πρωτεύοντος θηλαστικού με τη χρήση ενός ιικού φορέα που φέρει αντίγραφο του ανθρώπινου γονιδίου GDNF.
Τα αποτελέσματα ήταν τουλάχιστον εντυπωσιακά. Η δρ Γκραντ εξέφρασε την έκπληξή της: «Η μέθη σχεδόν εξαλείφθηκε. Τα ζώα αυτά επέλεγαν επίμονα το νερό, αποφεύγοντας εντελώς το αλκοόλ. Η κατανάλωση αλκοόλ ήταν τόσο ελάχιστη που η συγκέντρωση αλκοόλ στο αίμα τους έγινε αμελητέα».
Ένας φάρος ελπίδας
Αυτή η αποκάλυψη θα μπορούσε να αποτελέσει φάρο ελπίδας για πολλούς. Όπως αναφέρει το Εθνικό Ινστιτούτο για την Κατάχρηση Αλκοόλ και τον Αλκοολισμό, μόνο το 2021 διαγνώστηκαν στις ΗΠΑ 29,5 εκατομμύρια άτομα με αλκοολισμό. Είναι ανησυχητικό ότι μεταξύ αυτών, σχεδόν ένα εκατομμύριο (894.000 για την ακρίβεια) ήταν ανήλικα άτομα ηλικίας 12 έως 17 ετών.
Υπάρχει, ωστόσο, αρκετός δρόμος. Ενώ αυτά τα πρώτα ευρήματα είναι συναρπαστικά, χρειάζεται υπομονή. Ένας σημαντικός αριθμός ερευνών και δοκιμών θα καθορίσει εάν αυτή η γονιδιακή θεραπεία μπορεί να εφαρμοστεί αποτελεσματικά και με ασφάλεια στους ανθρώπους.
Παρ’ όλα αυτά, σε έναν κόσμο όπου ο αλκοολισμός έχει προκαλέσει τον όλεθρο σε αμέτρητες ζωές, αυτή η πρωτοποριακή μελέτη αποτελεί απόδειξη της ανθρώπινης επιμονής και της αδιάκοπης αναζήτησης της επιστήμης. Ίσως βρισκόμαστε στα πρόθυρα μιας λύσης, που θα προσφέρει ανακούφιση και θεραπεία σε εκατομμύρια ανθρώπους.
Εάν η μελλοντική έρευνα επιβεβαιώσει αυτά τα ευρήματα σε ανθρώπους, ίσως να έχουμε μπροστά μας μια πρωτοποριακή θεραπεία που θα μπορούσε να σώσει αμέτρητες ζωές και να επαναφέρει την ελπίδα σε όσους παλεύουν με τον εθισμό στο αλκοόλ. Αυτή η καινοτόμος προσέγγιση αποτελεί παράδειγμα της δύναμης της επιστημονικής έρευνας και της διαρκούς αναζήτησης λύσεων στα πιο δύσκολα ζητήματα υγείας της ανθρωπότητας.