Η Ιώ, ο πιο ηφαιστειακά ενεργός κόσμος στο ηλιακό μας σύστημα, εξακολουθούσε να προκαλεί απορίες στους αστρονόμους.
Τώρα, οι επιστήμονες της NASA αποκάλυψαν τον λόγο για αυτή την έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα, λύνοντας ένα μυστήριο 44 ετών, όπως αναλύει η Pandora Dewan.
Ιώ: Τα ηφαίστειά της
Η Ιώ είναι ελαφρώς μεγαλύτερη από τη Σελήνη, με διάμετρο 2.237 μιλίων (3.600 χιλιόμετρα) και υπολογίζεται ότι έχει περίπου 400 ηφαίστεια. Οι εκρήξεις αυτών των ηφαιστείων δημιουργούν θύλακες ατμού που εκτείνονται σε χιλιόμετρα στο διάστημα και είναι ορατοί από τη Γη μέσω μεγάλων τηλεσκοπίων.
Η δραματική αυτή ηφαιστειακή δραστηριότητα εντοπίστηκε για πρώτη φορά το 1979 από τη Linda Morabito, τότε επιστήμονα στο Jet Propulsion Laboratory της NASA, σε εικόνα που έλαβε το διαστημόπλοιο Voyager 1 της NASA.
Βίντεο
Πώς λειτουργεί η ηφαιστειακή δραστηριότητα στην Ιώ
Από τότε, οι επιστήμονες αναρωτιόνταν πώς τα ηφαίστεια της Ιώς τροφοδοτούνταν από το μάγμα κάτω από την επιφάνειά της. «Υπήρχε μια υπόθεση ότι κάτω από την επιφάνεια της Ιώς θα μπορούσε να υπάρχει ένας μεγάλος ωκεανός μάγματος που τροφοδοτεί τα ηφαίστεια, αλλά και η θεωρία ότι η πηγή τους είναι πιο τοπική», δήλωσε ο Scott Bolton, κύριος ερευνητής του διαστημοπλοίου Juno της NASA.
Το διαστημόπλοιο Juno, το οποίο εκτοξεύθηκε το 2011 για να μελετήσει τον Δία και τους δορυφόρους του, πραγματοποίησε δύο πολύ κοντινές πτήσεις κοντά στην Ιώ το 2023 και το 2024, πλησιάζοντας σε απόσταση μόλις 930 μιλίων (1.500 χιλιόμετρα) από την επιφάνειά της.
Η σημαντική ανακάλυψη του διαστημοπλοίου Juno
Κατά τη διάρκεια αυτών των πτήσεων, το Juno συνέλεξε δεδομένα που επέτρεψαν στους επιστήμονες να μετρήσουν τη βαρύτητα της Ιώς. Η Ιώ περιστρέφεται πολύ κοντά στον Δία σε απόσταση 262.000 μιλίων (422.000 χιλιόμετρα) και ολοκληρώνει τον ελλειπτικό κύκλο της κάθε 42,5 ώρες.
Λόγω του σχήματος της τροχιάς της, η απόσταση της από τον Δία μεταβάλλεται και η βαρυτική του έλξη μεταβάλλεται συνεχώς, προκαλώντας την συνεχόμενη συστολή και διαστολή της, μια διαδικασία που ονομάζεται «παλιρροιακή ελαστικότητα».
Αυτή η συνεχής ελαστικότητα δημιουργεί τεράστια ενέργεια με τη μορφή θερμότητας, η οποία λιώνει μέρη του εσωτερικού της Ιώς. Στο παρελθόν, θεωρείτο ότι λόγω αυτής της ελαστικότητας, το εσωτερικό της Ιώς θα μπορούσε να φιλοξενεί έναν μεγάλο ωκεανό μάγματος που εκτείνεται κάτω από όλη την επιφάνεια της, σαν στρώμα τιραμισού. Ωστόσο, η έρευνα του Bolton, που δημοσιεύθηκε στις 12 Δεκεμβρίου στο περιοδικό Nature, υποδεικνύει ότι αυτό δεν ισχύει.
Η ανακάλυψη για το εσωτερικό της Ιώς
Η ομάδα διαπίστωσε ότι η Ιώ έχει κυρίως στερεό εσωτερικό, με κάθε ηφαίστειο της να έχει τη δική του υπόγεια κάμερα μάγματος που βράζει.
«Η ανακάλυψη του Juno ότι οι παλιρροιακές δυνάμεις δεν δημιουργούν πάντα ωκεανούς μάγματος ανατρέπει όσα γνωρίζαμε για το εσωτερικό της Ιώς», δήλωσε ο Ryan Park, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και συν-ερευνητής του Juno στο NASA Jet Propulsion Laboratory.
Η νέα αυτή ανακάλυψη έχει επιπτώσεις όχι μόνο για τη μελέτη της Ιώς, αλλά και για άλλους δορυφόρους του Δία και του Κρόνου, όπως η Ευρώπη και ο Εγκέλαδος, καθώς και για εξωπλανήτες έξω από το ηλιακό μας σύστημα.
«Τα ευρήματά μας παρέχουν μια ευκαιρία να αναθεωρήσουμε όσα γνωρίζουμε για το σχηματισμό και την εξέλιξη των πλανητών», πρόσθεσε ο Park.
