Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν έναν από τους πιο νεαρούς πλανήτες που έχουν εντοπιστεί ποτέ. Ο πλανήτης TIDYE-1b (γνωστός και ως IRAS 04125+2902 b) έχει ηλικία μόλις 3 εκατομμύρια χρόνια, δηλαδή βρίσκεται στα πρώτα στάδια της ύπαρξής του. Σε σύγκριση, η Γη έχει ηλικία 4,5 δισεκατομμυρίων ετών – είναι 1.500 φορές μεγαλύτερη σε ηλικία.
Αυτή η σπάνια ανακάλυψη δίνει την ευκαιρία στους επιστήμονες να μελετήσουν τις αρχικές φάσεις σχηματισμού πλανητών, καθώς και να επανεξετάσουν τα υπάρχοντα μοντέλα για τη δημιουργία τους.
Μια ματιά στην αρχή της δημιουργίας πλανητών
«Η αστρονομία μας βοηθά να εξερευνήσουμε τη θέση μας στο Σύμπαν – από πού ερχόμαστε και πού πηγαίνουμε. Η ανακάλυψη πλανητών σαν αυτόν μας επιτρέπει να δούμε πίσω στον χρόνο, καταγράφοντας μια ματιά στη δημιουργία πλανητών όπως συμβαίνει» εξηγεί η Madyson Barber, επικεφαλής συγγραφέας της έρευνας και φοιτήτρια μεταπτυχιακού στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας στο Chapel Hill (UNC-Chapel Hill).
Ο πλανήτης TIDYE-1b εντοπίστηκε με τη μέθοδο διέλευσης, κατά την οποία ένας πλανήτης περνά μπροστά από το αστέρι του, μειώνοντας το φως του και αποκαλύπτοντας την ύπαρξή του. Αυτό επιτεύχθηκε με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου TESS της NASA.
Μια ασυνήθιστη περίπτωση πλανήτη
Παρότι έχουν εντοπιστεί περισσότεροι από 12 πλανήτες ηλικίας 10-40 εκατομμυρίων ετών με τη μέθοδο της διέλευσης, ο TIDYE-1b είναι ο νεότερος όλων.
Κανονικά, τόσο νεαροί πλανήτες καλύπτονται από αέρια και σκόνη του πρωτοπλανητικού δίσκου, ο οποίος λειτουργεί ως «δαχτυλίδι» που περιβάλλει το αστέρι και αποτελεί τη βάση για τη δημιουργία πλανητών.
«Οι πλανήτες σχηματίζονται συνήθως από έναν επίπεδο δίσκο σκόνης και αερίων, κάτι που εξηγεί γιατί οι πλανήτες στο Ηλιακό μας Σύστημα είναι ευθυγραμμισμένοι σε μια επίπεδη διάταξη» εξηγεί ο Andrew Mann, αναπληρωτής καθηγητής στο UNC-Chapel Hill.
Ωστόσο, στην περίπτωση του TIDYE-1b, ο δίσκος αυτός είναι κλινόμενος και δεν ευθυγραμμίζεται ούτε με τον πλανήτη ούτε με το αστέρι του – ένα απροσδόκητο χαρακτηριστικό που προκαλεί «αναταραχές» στα τρέχοντα μοντέλα σχηματισμού πλανητών.
Πλανήτης με μοναδικές ιδιότητες
Ο TIDYE-1b περιστρέφεται πολύ κοντά στο αστέρι του, ολοκληρώνοντας μία τροχιά κάθε εννέα ημέρες. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι είναι ένα νεαρό παράδειγμα ενός μελλοντικού πλανήτη τύπου ‘υπερ-Γης’ ή ‘υπο-Ποσειδώνα’ – τύποι πλανητών που απουσιάζουν από το Ηλιακό μας Σύστημα, αλλά είναι συνηθισμένοι στον Γαλαξία μας.
Αν και δεν είναι τόσο πυκνός όσο η Γη, έχει διάμετρο περίπου 11 φορές μεγαλύτερη.
Τι μας διδάσκει αυτή η ανακάλυψη
Η ύπαρξη του TIDYE-1b αποδεικνύει ότι οι πλανήτες μπορούν να σχηματιστούν πολύ νωρίτερα απ’ ό,τι πιστεύαμε. Ο λόγος που μέχρι τώρα δεν έχουν εντοπιστεί πλανήτες μικρότεροι από 10 εκατομμύρια χρόνια είναι ότι συνήθως παραμένουν κρυμμένοι πίσω από τα αέρια και τη σκόνη του πρωτοπλανητικού δίσκου.
Η ανακάλυψη αυτή ανοίγει νέους δρόμους για τη μελέτη του πώς δημιουργούνται οι πλανήτες και πώς εξελίσσονται τα αστρικά συστήματα.