WASP-121 b: Ο εξωπλανήτης που μοιάζει σαν να βγήκε από ταινία επιστημονικής φαντασίας – Πλήττεται από βροχή σιδήρου και βίαιους ανέμους

Ο WASP-121 b είναι ο ορισμός ενός εξωπλανήτη ακραίων καταστάσεων, καθώς είναι τόσο καυτός που βρέχει σταγόνες υγρού σιδήρου. Τώρα, οι αστρονόμοι ανακάλυψαν ότι αυτός ο πλανήτης, που βρίσκεται περίπου 900 έτη φωτός μακριά από εμάς, πλήττεται επίσης από απροσδόκητα βίαιους ανέμους.

Μια καινοτόμος έρευνα

Αυτή είναι η πρώτη φορά που οι αστρονόμοι έχουν τη δυνατότητα να μελετήσουν την ατμόσφαιρα ενός πλανήτη εκτός του Ηλιακού Συστήματος σε τέτοια λεπτομέρεια και βάθος. Οι άνεμοι του WASP-121 b, που ανακαλύφθηκαν από μια ομάδα αστρονόμων χρησιμοποιώντας το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) που βρίσκεται στην περιοχή της Ατακάμα στη βόρεια Χιλή, μεταφέρουν στοιχεία όπως ο σίδηρος και το τιτάνιο γύρω από τον πλανήτη, δημιουργώντας έτσι περίπλοκα καιρικά φαινόμενα.

«Η ατμόσφαιρα αυτού του πλανήτη συμπεριφέρεται με έναν τρόπο που αμφισβητεί την κατανόησή μας για το πώς λειτουργεί ο καιρός – όχι μόνο στη Γη, αλλά και σε όλους τους πλανήτες», δήλωσε η επικεφαλής της ομάδας και ερευνήτρια του Παρατηρητηρίου της Côte d’Azur, Τζούλια Βικτόρια Σάιντελ.

Τα ατμοσφαιρικά στρώματα του εξωπλανήτη WASP-121 b. (Πίστωση εικόνας: ESO/M. Kornmesser)

Τα χαρακτηριστικά του WASP-121 b

Πολλά από τα εξαιρετικά χαρακτηριστικά του WASP-121 b προκύπτουν από το γεγονός ότι είναι ένας υπερθερμενόμενος Δίας, ένας γιγάντιος αέριος πλανήτης με περίπου 1,2 φορές τη μάζα του Δία στο ηλιακό μας σύστημα. Ο WASP-121 b περιφέρεται τόσο κοντά στον ήλιο του που ένας «χρόνος» εκεί διαρκεί μόλις 30 ώρες της Γης.

Αυτή η εγγύτητα σημαίνει επίσης ότι ο WASP-121 b είναι «παλιρροϊκά κλειδωμένη» (tidally locked), πράγμα που σημαίνει ότι μία πλευρά του κόσμου κοιτάζει μόνιμα τον ήλιο της, ενώ η άλλη  είναι πιο δροσερή, επειδή κοιτάζει έξω στο διάστημα συνεχώς.

Άγνωστα καιρικά φαινόμενα

Η εκτόξευση του σιδήρου και άλλων μετάλλων στην καυτή πλευρά και η μεταφορά τους προς την ψυχρότερη νύχτα οδηγεί στη σύνθεση της βροχής υγρού μετάλλου. Εξερευνώντας βαθιά την ατμόσφαιρα του WASP-121 b και δημιουργώντας έναν τρισδιάστατο χάρτη της, οι ερευνητές ανακάλυψαν διαφορετικούς τύπους ανέμων σε διαφορετικά στρώματα του κόσμου.

«Αυτό που βρήκαμε ήταν εκπληκτικό. Ένα ρεύμα αέρα περιστρέφει υλικά γύρω από τον ισημερινό του πλανήτη, ενώ μια ξεχωριστή ροή στα χαμηλότερα επίπεδα της ατμόσφαιρας μεταφέρει αέριο από την καυτή πλευρά προς την ψυχρή», δήλωσε η Σάιντελ.

«Αυτός ο τύπος κλίματος δεν έχει ξαναεντοπιστεί ποτέ σε άλλον πλανήτη. Ακόμα και οι ισχυρότεροι τυφώνες στο ηλιακό μας σύστημα φαίνονται ήρεμοι σε σύγκριση με ότι συμβαίνει στον WASP-121 b».

Μια απεικόνιση δείχνει στοιχεία που κινούνται γύρω από τον εξωπλανήτη WASP-121 b. (Πίστωση εικόνας: ESO/M. Kornmesser)

Η σπουδαιότητα της παρατήρησης

Η πολύπλοκη χαρτογράφηση της ατμόσφαιρας του WASP-121 b ήταν δυνατή χάρη στο όργανο ESPRESSO (Echelle Spectrograph for Rocky Exoplanets and Stable Spectroscopic Observations) του VLT.

Το VLT συνδυάζει το φως από διαφορετικά τηλεσκόπια, αναλύοντας τέσσερις φορές περισσότερο φως από ότι ένα μόνο όργανο, επιτρέποντας την απόκτηση πολύ πιο αχνών λεπτομερειών της ατμόσφαιρας ενός πλανήτη.

Η ομάδα εξερεύνησε τον WASP-121 b κατά τη διάρκεια μιας πλήρους διέλευσης μπροστά από τον ήλιο του, επιτρέποντας στους ερευνητές να ανιχνεύσουν τη υπογραφή πολλών χημικών στοιχείων στην ατμόσφαιρα του υπερθερμαντικού Δία.

«Το VLT μας επέτρεψε να εξερευνήσουμε τρία διαφορετικά στρώματα της ατμόσφαιρας του εξωπλανήτη σε μία μόνο προσπάθεια», δήλωσε ο Λεοναρντο Α. ντος Σάντος, μέλος της ομάδας και ερευνητής στο Διαστημικό Τηλεσκόπιο Science Institute.

Μια έκπληξη αυτής της έρευνας ήταν η ανακάλυψη τιτανίου που ήταν κρυμμένο λίγο κάτω από το ρεύμα αέρα. Προηγούμενες παρατηρήσεις του WASP-121 b είχαν δείξει την απουσία αυτού του στοιχείου. Η διαφορά μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι η περιεκτικότητα σε τιτάνιο ήταν κρυμμένη βαθιά στην ατμόσφαιρα του υπερθερμαντικού Δία.

«Είναι πραγματικά εκπληκτικό ότι μπορούμε να μελετήσουμε λεπτομέρειες όπως τη χημική σύνθεση και τα καιρικά φαινόμενα ενός πλανήτη σε τέτοια απομακρυσμένη απόσταση», δήλωσε η Μπιμπιάννα Πρίνθον, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Λουντ και συγγραφέας σημειώματος που περιγράφει την ανακάλυψη του τιτανίου.

Η έρευνα της ομάδας δημοσιεύθηκε στις 18 Φεβρουαρίου στο περιοδικό Nature.

Scroll to Top