Οι χρυσοποίκιλτες αγκράφες ζωνών που ανακαλύφθηκαν σε όλη την Ευρώπη αποκάλυψαν μια άγνωστη μέχρι σήμερα αρχαία λατρεία γονιμότητας με δεσμούς σε όλη την ήπειρο, όπως πιστεύουν οι αρχαιολόγοι.
Τέσσερις χάλκινες πόρπες ζωνών οι οποίες απεικονίζουν ένα φίδι που καταβροχθίζει έναν βάτραχο -που θεωρείται σύμβολο της δημιουργίας ή και της γονιμότητας- ανακαλύφθηκαν πρόσφατα στην Μοραβία (στην Τσεχία), την Βοημία, την Βαυαρία και την Ουγγαρία. Λόγω του σχεδόν πανομοιότυπου σχήματος και της κατασκευής τους, οι αρχαιολόγοι πιστεύουν τώρα ότι αυτά τα άκρα ζωνών αποτελούν απόδειξη μιας άγνωστης παγανιστικής λατρείας, με εκτεταμένους και ποικίλους πληθυσμούς σε όλη την Ευρώπη κατά τον πρώιμο Μεσαίωνα.
«Όταν η ζώνη με το μοτίβο ενός φιδιού που καταβροχθίζει έναν βάτραχο ανακαλύφθηκε με τη βοήθεια ανιχνευτών μετάλλων στην τοποθεσία κοντά στο Μπρέτσλαου, στη νότια Μοραβία, θεωρήσαμε ότι επρόκειτο για ένα σπάνιο εύρημα με μοναδική διακόσμηση», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Jiří Macháček. «Ωστόσο, αργότερα διαπιστώσαμε ότι άλλα, σχεδόν πανομοιότυπα αντικείμενα, είχαν επίσης ανακαλυφθεί στην Γερμανία, την Ουγγαρία και την Βοημία. Συνειδητοποίησα ότι εξετάζαμε μια άγνωστη μέχρι τότε παγανιστική λατρεία που συνέδεε διαφορετικές περιοχές της κεντρικής Ευρώπης», δήλωσε ο επικεφαλής του Τμήματος Αρχαιολογίας και Μουσειολογίας της Σχολής Τεχνών του Πανεπιστημίου Μασάρικ.
Η ομάδα του Macháček διεξήγαγε μια ενδελεχή σειρά αναλύσεων για να μάθει περισσότερα γύρω από τις πόρπες και την προέλευσή τους, τις οποίες ανέφερε στο Journal of Archaeological Science. Η εργασία τους περιελάμβανε τη διενέργεια σαρώσεων υψηλής τεχνολογίας και τη διενέργεια ανάλυσης ισοτόπων μολύβδου στις πόρπες, για τον προσδιορισμό της σύνθεσής τους, καθώς και τρισδιάστατες σαρώσεις, για να δουν πόσο στενά σχετίζονται οι τέσσερις πόρπες μεταξύ τους.
Τα ευρήματα
Σύμφωνα με την ανάλυση, όχι μόνο οι περισσότερες πόρπες ήταν κατασκευασμένες από το ίδιο χυτό κερί, αλλά και ο χαλκός που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή τους προερχόταν από το ίδιο μέταλλο που βγαίνει στα μεταλλεία των Σλοβακικών Ορέων (Slovak Ore Mountains) που ήταν από τους κύριους προμηθευτές αυτού του μετάλλου στην Ευρώπη, κατά τον έβδομο και όγδοο αιώνα. Τα τρισδιάστατα μοντέλα υποδηλώνουν ότι οι πόρπες προήλθαν από το ίδιο εργαστήριο.
Λόγω του πόσο διαδεδομένα και παρόμοια είναι τα εξαρτήματα, οι συγγραφείς πιστεύουν ότι οι ζώνες ήταν ένας τρόπος επικοινωνίας μεταξύ τάξεων και λαών. Η θεωρία αυτή ανατρέπει την ιδέα που επικρατούσε προηγουμένως ότι αυτό το είδος ζώνης χρησιμοποιείτο μόνο από τα ελίτ μέλη της εθνοτικής ομάδας των Άβαρ – μιας ισχυρής ομάδας ανθρώπων που κατέκτησε τη νοτιοανατολική κεντρική Ευρώπη τον έκτο αιώνα και της οποίας η αυτοκρατορία διήρκεσε περίπου 200 χρόνια.
Η εικονογραφική ανάλυση του μοτίβου (το φίδι που τρώει έναν βάτραχο) αποκάλυψε επίσης ότι τα σύμβολα του μοτίβου είναι σύμβολα που εμφανίζονται σε διάφορα τεχνουργήματα, σε διάφορους πολιτισμούς της Ευρώπης, εκείνη την εποχή. Για παράδειγμα, το φίδι εμφανίζεται σε αντικείμενα των Άβαρ που συμβολίζουν τη δημιουργία και στη σλαβική μυθολογία σημαίνει ότι προέρχεται από τη γη. Ο βάτραχος, από την άλλη πλευρά, θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει μια σλαβική θεότητα της γονιμότητας ή μια γυναίκα που μόλις γέννησε. “Ήταν ένα παγκοσμίως κατανοητό και σημαντικό ιδεόγραμμα” δήλωσε ο Macháček.
Στο σύνολό τους, οι συγγραφείς της μελέτης πιστεύουν ότι οι αγκράφες ζώνης φορέθηκαν από μέλη μιας παγανιστικής λατρείας, τα μέλη της οποίας ήταν διασκορπισμένα σε όλη την Ευρώπη κατά τον έκτο έως όγδοο αιώνα. “Σήμερα, μπορούμε μόνο να κάνουμε εικασίες σχετικά με την ακριβή σημασία της, αλλά κατά τον πρώιμο Μεσαίωνα, συνέδεε τους διαφορετικούς λαούς που ζούσαν στην Κεντρική Ευρώπη σε πνευματικό επίπεδο”, δήλωσε ο Macháček.