Νέες φωτογραφίες από το Mars Express της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας μας δίνουν την πιο εντυπωσιακή οπτική σε μια γιγαντιαία χαράδρα στον Άρη. Η σκοτεινή «ουλή» πιθανότατα δημιουργήθηκε από μάγμα που ήταν κρυμμένο κάτω από ένα τεράστιο κοντινό ηφαίστειο πριν από εκατομμύρια χρόνια.
H εντυπωσιακή ουλή του Άρη «Aganippe Fossa»
Το ιδιάζον χαρακτηριστικό της χαράδρας, που ονομάζεται Aganippe Fossa, είναι μια «αυλάκωση που μοιάζει με τάφρο με απότομα τοιχώματα και στις δύο πλευρές», σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία (ESA).
Οι αστρονόμοι το εντόπισαν για πρώτη φορά ήδη από το 1930, αλλά το ονόμασαν επίσημα μόλις το 1976, σύμφωνα με το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ.
Το σχήμα του είναι ατελές, με διάφορα σπασίματα από άκρη σε άκρη, αλλά θεωρείται ότι είναι μια ενιαία μορφολογία που εκτείνεται περίπου 375 μίλια (600 χιλιόμετρα).
Αυτό είναι μεγαλύτερο από το πασίγνωστο Grand Canyon, το οποίο είναι 277 μίλια (446 χλμ.) από τη μια άκρη στην άλλη, σύμφωνα με την Υπηρεσία Εθνικών Πάρκων.
Ωστόσο, η «ρωγμή» εξακολουθεί να είναι σημαντικά μικρότερη από το Valles Marineris του Άρη – το μεγαλύτερο φαράγγι στο ηλιακό σύστημα, το οποίο εκτείνεται για περισσότερα από 2.500 μίλια (4.000 km) κατά μήκος του ισημερινού του Κόκκινου Πλανήτη.
Το Mars Express της ESA κατέγραψε τις φωτογραφίες που κυκλοφόρησαν πρόσφατα στις 13 Δεκεμβρίου 2023. Ο δορυφόρος κάνει τον κύκλο του Κόκκινου Πλανήτη σε ελλειπτική τροχιά για περισσότερες από δύο δεκαετίες. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα στη φωτογραφία είναι το γύρω τοπίο, το οποίο ποικίλλει εκατέρωθεν της γιγάντιας ρωγμής.
Μορφολογία εδάφους
Αριστερά, το έδαφος φαίνεται να είναι πολύ ανώμαλο και περιέχει αρκετές κορυφογραμμές. Αλλά προς τα δεξιά, το έδαφος φαίνεται ομαλό. Αυτή η έντονη διαφορά πιθανότατα προκλήθηκε από την ιστορική αιολική διάβρωση στα δεξιά του φαραγγιού, η οποία έφθειρε την επιφάνεια του πλανήτη σε αυτήν την περιοχή. Ωστόσο, δεν είναι σαφές γιατί το υπόλοιπο γύρω τοπίο δεν επηρεάστηκε.
Το Aganippe Fossa βρίσκεται κοντά στη βάση του Arsia Mons, ενός εξαφανισμένου ηφαιστείου ύψους 12 μιλίων (20 km). Αυτή η περιοχή περιέχει δύο άλλα μεγάλα ηφαίστεια, το Pavonis Mons και το Ascraeus Mons, και μαζί οι τρεις νεκρές κορυφές σχηματίζουν μια σχεδόν τέλεια γραμμή κάθετη στον ισημερινό του πλανήτη.
Το τρίπτυχο των όρεων πλαισιώνεται από το Olympus Mons, την ψηλότερη κορυφή του ηλιακού συστήματος, η οποία βρίσκεται λίγο έξω από το οροπέδιο Tharsis και έχει ύψος πάνω από 16 μίλια (25 km) πάνω από την επιφάνεια — περίπου τρεις φορές ψηλότερο από το Έβερεστ.
Η «ουλή» πιθανότατα προκλήθηκε από ένα μεγάλο λοφίο μάγματος που συγκεντρώθηκε κάτω από το Arsia Mons πριν από πολύ καιρό, ωθώντας τον φλοιό του πλανήτη προς τα πάνω και σχίζοντας την επιφάνεια, έγραψαν εκπρόσωποι της ESA.
Προς το παρόν δεν είναι σαφές πόσο χρονών είναι γεωολογικά το Aganippe Fossa, αλλά η NASA υπολόγιζε προηγουμένως ότι το ηφαίστειο σταμάτησε να εκρήγνυται πριν από περίπου 50 εκατομμύρια χρόνια. Ωστόσο, οι επιστήμονες ανακάλυψαν πρόσφατα στοιχεία για μια ηφαιστειακή έκρηξη του Άρη μόλις πριν από 50.000 χρόνια, υπονοώντας ότι η ηφαιστειακή δραστηριότητα στον κόκκινο πλανήτη δεν είναι τόσο αρχαία όσο πιστεύαμε προηγουμένως.
Η περιοχή γύρω από τη οροπέδιο Tharsis είναι μια από τις πιο ενδιαφέρουσες γεωλογικά περιοχές, όπως αναφέρει το livescience.