Μία ομάδα ερευνητών ανέλυσε προηγουμένως αδημοσίευτες φωτογραφίες του φεγγαριού του Άρη, του Φόβου, και βρήκε ενδείξεις ότι ο ασυνήθιστος δορυφόρος του Κόκκινου Πλα φεγγάρι δεν είναι αυτό που νομίζαμε κάποτε.
Τα φεγγάρια του Άρη, ο Φόβος και ο Δείμος, είναι λίγο διαφορετικά από τα άλλα φεγγάρια του ηλιακού συστήματος. Αν και δεν είναι τόσο παράξενα όσο το πιθανό “φεγγάρι-φάντασμα” της Γης (ή αλλιώς σύννεφο Kordylewski), τα φεγγάρια είναι μικροσκοπικά σε σύγκριση με τον πλανήτη που τα φιλοξενεί, καλύπτονται από κρατήρες και έχουν εκπληκτικά χαμηλή πυκνότητα.
Ο Φόβος αποκαλείται μερικές φορές “καταδικασμένο φεγγάρι”, καθώς πρόκειται να συγκρουστεί δυνητικά με τον Άρη.
Οι υποθέσεις για τον σχηματισμό των Φόβου και του Δείμου
Εκτός από αυτό, οι κοντινές εικόνες των φεγγαριών δείχνουν ότι ο Φόβος έχει περίεργες αυλακώσεις μήκους 1 χιλιομέτρου που διατρέχουν την επιφάνειά του, καθώς και ότι καλύπτεται από πέτρα και σκόνη. Υπάρχουν μερικές θεωρίες για το πώς σχηματίστηκαν αυτά τα φεγγάρια, αν και υπάρχουν μερικά προβλήματα και με τις δύο.
Σύμφωνα με μια ιδέα, τα φεγγάρια δημιουργήθηκαν όταν ένα μεγάλο αντικείμενο συγκρούστηκε με τον Άρη, δημιουργώντας έναν δίσκο συντριμμιών γύρω από τον Άρη, ο οποίος σιγά σιγά συνενώθηκε στα αντικείμενα. Μια άλλη προτείνει ότι τα φεγγάρια είναι αιχμαλωτισμένοι αστεροειδείς τύπου D, που συνήθως βρίσκονται στην εξωτερική ζώνη αστεροειδών, ή με τους δούρειους αστεροειδείς του Δία.
Ενώ η υπόθεση των αστεροειδών μπορεί να εξηγήσει την προφανή σύνθεσή τους, δεν είναι τόσο καλή για να εξηγήσει τη σχεδόν κυκλική τροχιά τους. Εν τω μεταξύ, η υπόθεση του δίσκου συντριμμιών μπορεί να εξηγήσει την κυκλική τροχιά, αλλά δεν εξηγεί καλά τη σύνθεση των φεγγαριών.
Ο Φόβος δεν αντανακλά το φως ομοιόμορφα
Ίσως σύντομα να έχουμε απαντήσεις – ή τουλάχιστον καλύτερα δεδομένα από τα οποία να μπορούμε να βγάλουμε συμπεράσματα – με την αποστολή Martian Moons eXploration (MMX) της Ιαπωνικής Υπηρεσίας Αεροδιαστημικής Εξερεύνησης (JAXA) που θα εκτοξευθεί το 2026 και θα έχει ως στόχο να επιστρέψει δείγματα του Φόβου στη Γη έπειτα από τρία χρόνια παρατηρήσεων.
Ωστόσο, ενόψει της αποστολής, ερευνητές από τη Γαλλία και τη Γερμανία έπεσαν πάνω σε αδημοσίευτες μέχρι πρότινος φωτογραφίες του Φόβου που τραβήχτηκαν από το διαστημικό σκάφος Mars Express της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας (ESA) και διαπίστωσαν ότι το φεγγάρι έχει ιδιότητες που δεν ταιριάζουν με καμία από τις δύο υποθέσεις. Αναλύοντας τις φωτογραφίες, η ομάδα διαπίστωσε ότι το φεγγάρι δεν αντανακλά το φως ομοιόμορφα, αλλά εμφανίζεται πιο φωτεινό όταν ο Ήλιος βρίσκεται ακριβώς από πάνω του, κάτι που παρατηρείται στους κομήτες.
«Συνολικά, η ανάλυση μας έδειξε ότι οι φωτομετρικές ιδιότητες του Φόβου παρουσιάζουν μεγάλη ομοιότητα με εκείνες του κομήτης Τσουριούμοφ-Γκερασιμένκο (ή επίσημα 67P/Τσουριούμοφ-Γκερασιμένκο). Και οι δύο έχουν κόκκινο φάσμα, υψηλό πορώδες επιφάνειας και παρόμοιες τιμές του φαινομένου της αντίθεσης» ανέφερε η ομάδα στη μελέτη της, προσθέτοντας ότι το φεγγάρι θα μπορούσε να είναι ένας διλοβωτός κομήτης (δηλαδή κομήτες με δύο ξεχωριστούς λοβούς) ή ένας δυαδικός κομήτης (που αποτελείται από δύο σώματα που έχουν έρθει μαζί μέσω της βαρύτητας).
«Όταν συγκρίνουμε το ολοκλήρωμα φάσης και τη γεωμετρική λευκαύγεια του Φόβου με αυτά άλλων σκοτεινών σωμάτων του Ηλιακού Συστήματος, φαίνεται για άλλη μια φορά ότι ο Φόβος έχει φωτομετρικές ιδιότητες παρόμοιες με αυτές των κομητών της οικογένειας του Δία, οι οποίοι προέρχονται από τη ζώνη του Κάιπερ» πρόσθεσε η ομάδα.
«Το ολοκλήρωμα φάσης του Φόβου είναι επίσης πολύ κοντά σε αυτό της Φοίβης, που υποτίθεται ότι είναι ένα αντικείμενο της ζώνης Κάιπερ που έχει συλληφθεί από τον Κρόνο. Επιπλέον, διαπιστώσαμε επίσης ότι το φαινόμενο της αντίθεσης του Φόβου είναι πολύ παρόμοιο σε σχήμα και παραμέτρους με αυτό του κομήτη 67P και έχει παρόμοιο υψηλό πορώδες στην επιφάνεια» συνέχισαν.
Είναι μια καλή υπόθεση, καθώς μέχρι στιγμής δεν έχουμε ανακαλύψει κανένα φεγγάρι κομήτη, καθιστώντας τον Φόβο τον πρώτο. Χάρη στην επερχόμενη αποστολή της JAXA, δεν θα χρειαστεί να περιμένουμε πολύ μέχρι να το μάθουμε.
Η μελέτη έχει γίνει δεκτή για δημοσίευση στο Astronomy and Astrophysics και έχει αναρτηθεί στον arXiv.