Οι τεκτονικές πλάκες είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από τη διαμόρφωση των ηπείρων της Γης. Η λιθόσφαιρα κινείται λόγω των διεργασιών μεταφοράς στο πιο μαλακό υπόστρωμα του ασθενόσφαιρας. Οι σεισμοί, οι ηφαιστειακές εκρήξεις και οι οροσειρές είναι άμεσες συνέπειες αυτών των κινήσεων, ιδιαίτερα στα όρια των πλακών.
Η περιοχή του Davis Strait
Ένα τέτοιο όριο πλακών βρίσκεται μεταξύ Καναδά και Γροιλανδίας, δημιουργώντας το Davis Strait (Πορθμός Ντέιβις) που συνδέει τη θάλασσα του Labrador και τον Baffin Bay.
Η συγκεκριμένη τεκτονική εξέλιξη του Davis Strait χρονολογείται πριν από 33-61 εκατομμύρια χρόνια (Ma) κατά την Παλαιογενή περίοδο, σχηματίζοντας ένα παχύτερο από το φυσιολογικό (19-24 km) τμήμα ηπειρωτικής κρούστας στον ωκεανό.
Ανακάλυψη της πρωτο-μικροηπείρου Davis Strait
Η συγκεκριμένη γεωγραφική επιφάνεια θεωρείται μια νέα μικροήπειρος: η πρωτο-μικροήπειρος του Davis Strait. Η μελέτη της μηχανικής και των αιτιών αυτής της διαδικασίας είναι το επίκεντρο της νέας έρευνας που δημοσιεύθηκε στο Gondwana Research.
Credit: Longley et al. 2024.
Αποτελέσματα της έρευνας
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα βαρύτητας και σεισμικής ανάκλασης για να καθορίσουν την ηλικία και τον προσανατολισμό των ρηγμάτων. Βρήκαν ότι η αρχική ρήξη μεταξύ Καναδά και Γροιλανδίας ξεκίνησε πριν από 118 εκατομμύρια χρόνια (Ma) κατά την Κάτω Κρητιδική περίοδο, με την επέκταση του βυθού να ξεκινά στη θάλασσα του Labrador και τον Baffin Bay περίπου πριν από 61 Ma.
Καθοριστική περίοδος σχηματισμού
Η περίοδος μεταξύ 49-58 Ma είναι κρίσιμη για τον σχηματισμό της πρωτο-μικροηπείρου, με την κατεύθυνση της επέκτασης του βυθού να αλλάζει από βορειοανατολικά-νοτιοδυτικά σε βορρά-νότο, αποκόπτοντας την πρωτο-μικροήπειρο του Davis Strait.
Από 56 έως 48 Ma, μια ανακατεύθυνση της επέκτασης προκάλεσε τη μετακίνηση της Γροιλανδίας προς τα αριστερά, προκαλώντας πίεση και αντιστροφή ρηγμάτων στο Davis Strait. Αυτό συνέπεσε με τη ρήξη κατά μήκος του δυτικού περιθωρίου της Γροιλανδίας, οδηγώντας στην μερική απομάκρυνση ενός ηπειρωτικού μπλοκ στο Davis Strait.
Εφαρμογές σε άλλα μικροηπειρώματα
Η έρευνα αυτή μπορεί να εφαρμοστεί σε άλλα μικροηπειρώματα παγκοσμίως, όπως η μικροήπειρος Jan Mayen βορειοανατολικά της Ισλανδίας, το East Tasman Rise νοτιοανατολικά της Τασμανίας, και το Gulden Draak Knoll στα ανοικτά της δυτικής Αυστραλίας.
Ο Δρ Phethean εξηγεί γιατί αυτή η συγκεκριμένη τοποθεσία είναι τόσο σημαντική για αυτήν την έρευνα και γιατί η εξέταση του παρελθόντος σχηματισμού μικροηπείρων είναι ζωτικής σημασίας για σήμερα.
«Οι σαφώς καθορισμένες αλλαγές στην κίνηση των πλακών που συμβαίνουν στη Θάλασσα του Λαμπραντόρ και στον κόλπο Baffin, οι οποίες έχουν σχετικά περιορισμένες εξωτερικές επιπλοκές που τις επηρεάζουν, καθιστούν αυτήν την περιοχή ιδανικό φυσικό εργαστήριο για τη μελέτη του σχηματισμού μικροηπείρων».
«Το ρήγμα και ο σχηματισμός μικροηπείρων είναι εντελώς συνεχόμενα φαινόμενα – με κάθε σεισμό μπορεί να βλέπουμε και έναν επόμενο διαχωρισμό της μικροηπείρου. Ο στόχος της δουλειάς μας είναι να κατανοήσουμε τον σχηματισμό τους αρκετά καλά ώστε να προβλέψουμε αυτήν ακριβώς τη μελλοντική εξέλιξη».
Η κατανόηση του σχηματισμού αυτών των μικροηπείρων βοηθά τους ερευνητές να κατανοήσουν καλύτερα τις τεκτονικές διαδικασίες της Γης, με χρήσιμες συνέπειες για την αντιμετώπιση γεωλογικών κινδύνων και την ανακάλυψη νέων δεδομένων.