Όταν ένας τεράστιος αστεροειδής κατευθύνεται προς τη Γη, η λύση φαίνεται απλή: να στείλουμε ένα διαστημικό σκάφος να τον χτυπήσει και να τον εκτρέψει από την πορεία του.
Αυτό ακριβώς πέτυχε η NASA με την αποστολή DART το 2022, αποδεικνύοντας ότι η ιδέα λειτουργεί, καθώς άλλαξε δραματικά την τροχιά του αστεροειδούς Dimorphos.
Όμως, νέα έρευνα αποκαλύπτει μια ψυχρή πραγματικότητα: αν ο αστεροειδής χτυπηθεί στο λάθος σημείο, ίσως απλώς αναβάλουμε τη σύγκρουση – όχι να τη αποτρέψουμε
Ο κίνδυνος των «βαρυτικών κλειδαρότρυπων»
Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόις διαπίστωσαν ότι εσφαλμένες προσπάθειες εκτροπής μπορεί να κατευθύνουν τον αστεροειδή σε επικίνδυνες περιοχές του διαστήματος, γνωστές ως «βαρυτικές κλειδαρότρυπες» (gravitational keyholes), που τελικά θα τον επαναφέρουν σε τροχιά σύγκρουσης με τη Γη – αλλά χρόνια ή και δεκαετίες αργότερα!
Μία βαρυτική κλειδαρότρυπα είναι μια μικρή περιοχή του διαστήματος όπου η βαρύτητα ενός πλανήτη μπορεί να τροποποιήσει την τροχιά ενός διερχόμενου αστεροειδούς ώστε να επιστρέψει αργότερα σε πορεία σύγκρουσης.
«Ακόμη κι αν σπρώξουμε σκόπιμα έναν αστεροειδή μακριά από τη Γη με μια διαστημική αποστολή, πρέπει να βεβαιωθούμε ότι δεν θα παρασυρθεί σε μία τέτοια βαρυτική κλειδαρότρυπα μετά. Διαφορετικά, θα αντιμετωπίζουμε την ίδια απειλή σύγκρουσης στο μέλλον», δήλωσε ο Rahil Makadia από τη NASA.
Οι χάρτες πιθανοτήτων και οι ιδανικές περιοχές πρόσκρουσης
Για την αντιμετώπιση του προβλήματος, η ομάδα του Makadia ανέπτυξε χάρτες πιθανοτήτων που δείχνουν τα ασφαλέστερα σημεία πρόσκρουσης σε κάθε αστεροειδή.
Κάθε σημείο στην επιφάνεια ενός αστεροειδούς έχει διαφορετική πιθανότητα να τον στείλει μέσω μίας βαρυτικής κλειδαρότρυπας μετά από πρόσκρουση. Η δημιουργία αυτών των χαρτών απαιτεί λεπτομερή γνώση του σχήματος, των χαρακτηριστικών επιφάνειας, της περιστροφής και της μάζας του αστεροειδούς.
Ιδανικά, αυτά τα δεδομένα προέρχονται από αποστολή που πλησιάζει τον αστεροειδή και συλλέγει εικόνες και μετρήσεις υψηλής ανάλυσης. Ωστόσο, σε περίπτωση καθυστερημένου εντοπισμού ενός αστεροειδούς, μπορούν να δημιουργηθούν πρόχειροι χάρτες βασισμένοι μόνο σε παρατηρήσεις από επίγεια τηλεσκόπια.
Εφαρμογή στους γνωστούς αστεροειδείς και το μέλλον της πλανητικής άμυνας
Οι ερευνητές έχουν ήδη δημιουργήσει τέτοιους χάρτες για καλά μελετημένους αστεροειδείς όπως ο Bennu, επισημαίνοντας τις ιδανικές περιοχές πρόσκρουσης με σταυρούς στόχευσης. Οι χάρτες λαμβάνουν υπόψη τις αβεβαιότητες κάθε διαστημικής αποστολής, καθώς ακόμη και η πιο ακριβής πρόσκρουση μπορεί να αποκλίνει κατά μερικά μέτρα.
Η αποστολή DART επέλεξε ως στόχο το Dimorphos ακριβώς επειδή το σύστημα Didymos είναι πολύ μαζικό για να εκτραπεί σε πορεία προς τη Γη. Όμως, οι μελλοντικές αποστολές πλανητικής άμυνας δεν θα είναι τόσο συγχωρητικές. Θα απαιτούν σχεδιασμό με απόλυτη ακρίβεια.
Ο ρόλος της αποστολής Hera του ESA
Η αποστολή Hera του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, που θα φτάσει στο σημείο πρόσκρουσης της DART τον Δεκέμβριο του 2026, θα προσφέρει κρίσιμα δεδομένα για τη βελτίωση αυτών των τεχνικών.
Μέχρι στιγμής, έχουμε σταθεί τυχεροί – δεν έχει εντοπιστεί κάποιο αντικείμενο σε πορεία απευθείας προς τη Γη. Όμως, καθώς συνεχίζουμε την εξερεύνηση του ουρανού, είναι βέβαιο ότι κάποια μέρα θα ανακαλύψουμε έναν αστεροειδή με «το όνομα της Γης γραμμένο πάνω του».
Χάρη στην έρευνα του Makadia και της ομάδας του, όταν έρθει εκείνη η μέρα, θα ξέρουμε ακριβώς πού να στοχεύσουμε… ελπίζουμε!
