Οι τεράστιες τρύπες σε μέγεθος πόλης που ανοίγουν στις τράπεζες πάγου της Ανταρκτικής μπορεί να συνδέονται με το σχηματισμό γιγάντιων παγόβουνων που αναδύονται από την παγωμένη ήπειρο, σύμφωνα με μια νέα μελέτη.
Αυτά τα «παράθυρα στο περιβάλλον κάτω από την υφαλοκρηπίδα» θα μπορούσαν να προσφέρουν ενδείξεις για το πώς λιώνει ο πάγος βαθιά κάτω από την επιφάνεια, δήλωσε στο Live Science η υποψήφια διδάκτωρ στο Τμήμα Γεωφυσικής της Σχολής Μεταλλείων του Κολοράντο και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Elena Savidge.
Τεράστια στρώματα πάγου καλύπτουν την ξηρά της Ανταρκτικής και ρέουν προς τις ακτές, ενώ οι τράπεζες πάγου βρίσκονται πάνω από τα νερά που περιβάλλουν την ήπειρο. Οι σημαντικότεροι παράγοντες που οδηγούν στην απώλεια πάγου είναι οι αποκολλήσεις και το λιώσιμο του κατώτερου στρώματος πάγου, δήλωσε γ Savidge. Καθώς η τράπεζα πάγου συρρικνώνεται και λεπταίνει, μειώνεται η ικανότητά της να πιέζει τη ροή από το στρώμα πάγου, επιταχύνοντας έτσι τον ρυθμό με τον οποίο μειώνεται ο πάγος.
Ανταρκτική: Η σημασία των «polynyas»
Για να κατανοήσουν καλύτερα τους αμέτρητους παράγοντες που συμβάλλουν στην αποκόλληση, το λιώσιμο και την απώλεια πάγου, η Savidge και οι συνεργάτες του στράφηκαν προς τον ουρανό για να συλλέξουν δεδομένα για τις «polynyas», που μεγάλες περιοχές ανοιχτού ωκεανού που εμφανίζονται στην τράπεζα πάγου. Παρόλο που οι polynyas συνδέονται με το λιώσιμο και το σπάσιμο των παγετώνων, δεν υπήρχαν μακροπρόθεσμα δεδομένα για το πότε και πού εμφανίζονται οι polynyas.
Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 21 Νοεμβρίου 2023 στο περιοδικό Geophysical Research Letters, οι ερευνητές μελέτησαν τις polynyas στον παγετώνα Pine Island, ο οποίος, σύμφωνα με τον Savidge, «είναι ένας από τους πιο ευάλωτους παγετώνες στην Ανταρκτική».
Η ομάδα χρησιμοποίησε δορυφορικά δεδομένα για να δημιουργήσει ένα σύνολο δεδομένων 22 ετών για την αλλαγή των polynyas κατά μήκος της άκρης του παγετώνα Pine Island. Εκεί, πολλές polynyas σχηματίζονται από θερμές μάζες ωκεάνιου νερού που λιώνουν τον πάγο από κάτω. Αυτό το λιώσιμο δημιουργεί θερμά, πλούσια σε γλυκό νερό λοφία που κάθονται πάνω από το αλμυρό ωκεάνιο νερό και μπορούν να εξαναγκαστούν προς την επιφάνεια, περιστασιακά διαρρηγνύοντας την και δημιουργώντας μια polynya.
Επειδή είναι τόσο δύσκολο να φτάσει κανείς κάτω από τον πάγο και να δει τι συμβαίνει, αυτές οι polynyas είναι χρήσιμες ματιές στο τι συμβαίνει από κάτω. «Μπορούν να αποτελέσουν δείκτες για το πόσο πολύ λιώνει», δήλωσε η Savidge. Οι ερευνητές επικεντρώθηκαν στις polynyas στις άκρες του παγετώνα, επειδή εκεί συναντιούνται η δυναμική του παγετώνα και του ωκεανού. «Αυτά τα πράγματα συν-αναπτύσσονται μαζί, ειδικά επειδή η θερμότητα των ωκεανών είναι ο κινητήριος μοχλός της αλλαγής» τόνισε η Savidge.
Μελετώντας τα δεδομένα 22 ετών, διαπίστωσαν τεράστια μεταβλητότητα στον αριθμό και το μέγεθος των polynyas, με τη συνολική έκταση που καλύπτεται να κυμαίνεται από μηδέν έως 124 τετραγωνικά μίλια (322 τετραγωνικά χιλιόμετρα). Η μεγαλύτερη μεμονωμένη polynya καταγράφηκε το 2007 και κάλυπτε έκταση 103 τετραγωνικών μιλίων (269 τετραγωνικών χιλιομέτρων). Η κορύφωσή της κορυφώθηκε μόλις 68 ημέρες πριν από την απελευθέρωση ενός παγόβουνου έκτασης 275 τετραγωνικών μιλίων (714 τετραγωνικών χιλιομέτρων).
«Είναι πιθανό ότι ο σχηματισμός των polynyas και η αποκορύφωση των παγετώνων συνδέονται μεταξύ τους», ανέφερε η Savidge, «αλλά οι ακριβείς μηχανισμοί δεν είναι σαφείς».
Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι οι polynyas εμφανίζονταν στις ίδιες τοποθεσίες με την πάροδο των ετών, αλλά διέφεραν σε μέγεθος. Είναι πιθανό ότι οι διαρκείς και εντοπισμένες περιοχές χωρίς πάγο κοντά στο μέτωπο του παγετώνα επηρεάζουν τη δομική του ακεραιότητα και επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο η τράπεζα πάγου ραγίζει υπό την πίεση της συνεχούς ροής πάγου από την ξηρά.
Σύμφωνα με την Savidge, το ανομοιόμορφο μέγεθος και η διάρκεια των περιοχών χωρίς πάγο στο μέτωπο του παγετώνα, «μπορεί να ενισχύσει τη δομική αδυναμία που μπορεί να συμβάλει στην αποκόλληση». Μια μεγάλη polynya μεγάλης διάρκειας στο ένα άκρο του μετώπου παρέχει λιγότερη αντίσταση στη ροή του πάγου από τη στεριά σε σύγκριση με περιοχές με μικρότερες polynyas, και αυτό μπορεί να προκαλέσει ρωγμές καθώς το παγόβουνο κινείται προς τα εμπρός με άνισο ρυθμό.